باغ‌موزه  و قصر پیترهوف

Peterhof Museum Park & Palace

بنا بر نظرسنجی‌های انجام‌شده در روسیه ، قصر پیترهوف یکی از هفت جاذبه‌ی گردشگری و عجایب اصلی روسیه محسوب می‌شود و به قولی، بیشترین تعداد گردشگر در روسیه را به خود اختصاص داده است. این قصر و محوطه‌ی فضای سبز آن حدود هزار هکتار (یک میلیون مترمربع) مساحت دارد. در محوطه‌ی پیترهوف حدود سی ساختمان وجود دارد و نزدیک یک صد و هشتاد مجسمه آن را تزیین نموده‌اند. ساخت قصر پیترهوف در سال 1714 آغاز گردید. پترکبیر بر مراحل مختلف ساخت قصر نظارت مستمر داشت. این قصر در 15 آگوست 1723 به‌طور رسمی گشایش یافت. کاخ‌های متعدد که هرکدام به سبک خاصی ساخته‌شده‌اند در این مجموعه وجود دارد که بهترین و معروف‌ترین آن‌ها کاخ کبیر است که بی‌شک معماری آن و حتی پارک مقابل کاخ از کاخ ورسای فرانسه گرته‌برداری شده است و به ورسای روسیه معروف است. در محوطه‌ی پیترهوف از پستی بلندی‌ها و عوارض طبیعی زمین به شایسته‌ترین شکل ممکن جهت تزیین باغ استفاده‌شده است.

قصر پیترهوف کاخ تابستانی تزارهای روسیه بوده است. در سال 1918 (یعنی یک سال پس از به قدرت رسیدن بلشویک‌ها) این قصر به موزه تبدیل شد. از سال 1944 تا 1991 به نام Petrodvorets State Museum Park معروف بود و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مجدداً به پیترهوف تغییر نام یافت. در گویش روسی به این قصر پیترگوف گفته می‌شود.

نازی‌ها در فاصله‌ی زمانی سپتامبر 1941 تا ژانویه 1944 قصر پیترهوف را تسخیر کردند. 35 هزار مین در محوطه‌های آن کار گذاشتند. بسیاری از درختان را قطع کردند و به‌عنوان سوخت استفاده نمودند. کانال‌های آب، مجسمه‌ها و بسیاری از ساختمان‌ها را تخریب نمودند. عملیات بازسازی قصر از همان سال 1944 و بلافاصله بعد از خروج نازی‌ها آغاز شد. در 1945 قسمت پایینی پارک بر روی بازدیدکنندگان گشوده شد. در 1946 تعدادی از مجسمه‌ها و در 1947 مجسمه‌ی سامسون بازسازی شدند. بازسازی کاخ‌ها سال‌ها به طول انجامید. کاخ‌های مارلی و هرمیتاژ در سال 1955 مجدداً بازسازی شدند.

در کاخ کبیر (اصلی‌ترین ساختمان مجموعه‌ی پیترهوف) بیش از 500 تابلو نقاشی منحصربه‌فرد وجود داشت. صدها مجسمه و اثاثیه‌ی زیبا مربوط به خانواده‌ی رومانوف‌ها، زینت‌بخش این کاخ بودند. بعد از بازپس‌گیری سن‌پیترزبورگ از نازی‌ها، سال‌ها طول کشید تا حکومت شوروی کاخ کبیر را بازسازی نماید. این کاخ در 1958، یعنی چهارده سال پس از خروج نازی‌ها، درهای خود را به روی بازدیدکنندگان گشود.

یکی از جاذبه‌های دیدنی قصر پیترهوف مجسمه‌های بسیاری است که در این محوطه دیده می‌شود. پتر کبیر به افسانه‌ی سامسون علاقه‌ی فراوان داشت و از قضای روزگار تاریخ شکست سوئدی‌ها به دست پترکبیر با سالروز تولد سامسون بر اساس کتاب مقدس مقارن گردید. ازآنجاکه بر روی پرچم سوئد شیر نقش شده بود، دستور داد مجسمه‌ای از سامسون درحالی‌که با دستان خالی بر شیر غلبه می‌کند در مقابل کاخ مرکزی پیترهوف بسازند.

مثل بسیاری از کاخ‌موزه‌های بزرگ جهان، بازدید کامل از مجموعه‌ی کاخ‌موزه‌ی پیترهوف صرف وقت بسیاری می‌طلبد که معمولاً در فرصت زمانی اندکی که در اختیار جهانگردان است نمی‌گنجد.

شهر پیترهوف در حدود 35 کیلومتری سن‌پیترزبورگ و در ساحل خلیج فنلاند قرار دارد. معمولاً اکثر گردشگرانی که به سن‌پیترزبورگ می‌روند از قصر پیترهوف نیز بازدید می‌کنند. متوسط بازدید از این مجموعه، به حدود چهارمیلیون و هشتصد هزار نفر در سال می‌رسد.

تاریخچه‌ی سن‌پیترزبورگ

پیتر آلکسیوویچ رومانف یا پتر کبیر معروف‌ترین تزار روسیه است. او که دارای تحصیلات آکادمیک در رشته‌ی مکانیک بود، بسیار علاقه داشت تا روسیه بتواند شکل اروپایی به خود بگیرد. پتر کبیر قدرت نظامی روسیه را افزایش داد و توانست طی چندین جنگ که بیش از 15 سال به طول انجامید، بالاخره چارلز دوازدهم پادشاه دولت قدرتمند سوئد را شکست دهد و بخش‌هایی از اوکراین، استونی، لتونی و فنلاند امروزی را ضمیمه خاک روسیه نماید. پتر کبیر برای هرچه نزدیک‌تر شدن به اروپا دستور داد تا منطقه‌ای باتلاقی در مصب رودخانه‌ی بزرگ نوا (Neva) در خلیج فنلاند را خشک نموده و با استفاده از نیروی کار اجباری (که از سراسر روسیه بسیج شده بودند) در ابتدای قرن هجدهم شهری به نام سنت‌پیترزبورگ را بنا نهادند و پایتخت روسیه از مسکو به سنت‌پیترزبورگ انتقال یافت و تا پس از به قدرت رسیدن بلشویک‌ها در سال 1917 کماکان پایتخت روسیه بود. سن‌پیترزبورگ امروزی ازنظر وسعت، دومین و ازنظر جمعیت چهارمین شهر اروپا محسوب می‌شود. این شهر بزرگ‌ترین بندر روسیه است و 60 درصد صادرات این کشور از این بندر صورت می‌گیرد. همچنین سن‌پیترزبورگ مهم‌ترین مرکز فرهنگی و هنری و آموزشی روسیه به‌حساب می‌آید. اگر به نقشه‌ی شهر سن‌پیترزبورگ نگاهی بیندازید، به سادگی درخواهید یافت که بسیاری از نقاط شهر در مجاورت کانال‌های متعدد آب قرار دارد که شاخه‌های فرعی رودخانه‌ی اصلی نوا هستند و نهایتاً به خلیج فنلاند می‌ریزند. بخش وسیعی از این کانال‌ها در زمستان یخ می‌زند و قابلیت کشتی‌رانی و قایق‌سواری را از دست می‌دهند. به گمان اینجانب، تبدیل یک منطقه‌ی وسیع باتلاقی با رودخانه‌های فراوان به یک شهر زیبا همراه با پل‌های متعدد (نزدیک به دویست پل کوچک و بزرگ)، ساختمان‌های یکدست، با رنگ‌های متنوع و زیبا، ایجاد کانال‌هایی که پس از سیصد سال هنوز هم سالم و سر پا هستند، با توجه به امکانات آن زمان و سردی هوا، کار بسیار بزرگی بوده که پتر کبیر با استفاده از نیروی کار اجباری انجام داده است. سن‌پیترزبورگ شهری با جاذبه‌های گردشگری فراوان است که در مقالات دیگر در همین وب‌سایت به آن پرداخته خواهد شد.

همان‌طور که عرض شد، قصر پیترهوف در خارج از شهر سن‌پیترزبورگ واقع شده است. اکثر گردشگران ایرانی که از روسیه بازدید می‌کنند، در قالب تورهای گردشگری به این شهر می‌روند و بسیاری از تورها بازدید از قصر پیترهوف در برنامه‌ی بازدیدهای آنان قرار دارد. با توجه به فاصله‌ی قصر تا شهر، اگر بخواهید به‌وسیله‌ی تاکسی به قصر پیترهوف بروید و برگردید لازم است هزینه‌ی زیادی را متحمل شوید. بنابراین بهتر است قبل از سفر از آژانس مسافرتی‌تان بخواهید که بازدید از قصر پیترهوف را در برنامه‌ی بازدید شما قرار دهد یا آژانسی را انتخاب فرمایید که این بازدید را نیز ارائه دهد. با توجه به نزدیکی نسبی قصر پیترهوف به فرودگاه، برخی آژانس‌ها ترجیح می‌دهند برنامه‌ی بازدید از قصر پیترهوف را با زمانی که شما را به فرودگاه می‌رسانند هماهنگ کنند. لذا معمولاً فرصت زیادی برای بازدید کامل از مجموعه‌ی باغ‌موزه و قصر پیترهوف فراهم نمی شود. بازدید از این مجموعه نیازمند چندین کیلومتر پیاده‌روی است و برای افراد مسن و ناتوان ممکن است خسته‌کننده باشد.

ضمناً تورهای دریایی برای بازدید از قصر پیترهوف وجود دارند. این تورها گردشگران را توسط اتوبوس‌های دریایی از سن‌پیترزبورگ به این منطقه آورده و برمی‌گردانند.

توضیحات اضافه

اوج قدرت تزارهای روسیه مقارن با حکومت قاجاریه در ایران بود. در همین دوران بود که در اثر بی‌سیاستی و بی‌لیاقتی سیاستمداران قاجار، بخش عظیمی از منطقه‌ی قفقاز، شامل کشور آذربایجان فعلی، نخجوان و ارمنستان از ایران جدا شدند و جالب اینکه در آن زمان سیاستمداران چاپلوس ایرانی در تهران، قراردادهای گلستان و ترکمانچای را موفقیت بزرگ پادشاه قلمداد می‌نمودند. در دوره‌ی قاجاریه اصلی‌ترین راه رسیدن به اروپا از طریق، قزوین، رشت، انزلی، باکو، مسکو و سن‌پیترزبورگ بود. بسیاری از مصنوعات، مواد غذایی و حتی مواد سوختنی مانند نفت از روسیه به ایران وارد می‌شد. سفارتخانه‌های کشورهای مختلف، ازجمله ایران، در سن‌پیترزبورگ واقع بودند و تعدادی از سیاستمداران، بازرگانان و اندیشمندان دوره‌ی قاجار در شرح‌حال‌های خود نوشته‌ی خود خاطراتی از سفر یا اقامت در سن‌پترزبورگ را ذکر کرده‌اند که مطالعه‌ی آن‌ها و مقایسه‌ی شرایط آن موقع روسیه و ایران خالی از لطف نیست. عموم مردم ایران در دوره‌ی قاجار و حتی تا سال‌ها بعد به‌جای استفاده از واژه‌ی سن‌پیترزبورگ، از واژه‌ی پتل‌پورت (Petel-port) استفاده می‌کردند و در معنی، مفهوم راه بسیار بسیار دور منظور بوده است.

* توضیحات عکس‌ها:

عکس شماره 1 :

            عکس هوایی از محور مرکزی پارک موزه‌ی پیترهوف. (این عکس متعلق به دایرة‌المعارف سن‌پیترزبورگ است.)

عکس شماره 2 :

            نمای جنوبی کاخ کبیر به همراه مجسمه‌ها و آب‌نماهای متعدد که در مقابل آن قرار دارد. بسیاری از ساختمان‌های سن‌پیترزبورگ به رنگ زرد هستند و دلیل این رنگ‌آمیزی، علاوه بر زیبایی ساختمان این است که بسیاری از روزهای سال، این منطقه ابری، برفی یا مه‌آلود است و رنگ زرد، در هوای مه‌آلود بهتر دیده می‌شود.

عکس شماره 3 :

            یکی از آب‌نماهای متعدد موجود در بخش شمالی باغ‌موزه‌ی پیترهوف. نکته‌ی جالب اینکه این آب‌نماها بدون استفاده از نیروی برق کار می‌کردند و میزان آبریزش آن‌ها بر اساس اصول مهندسی و اختلاف ارتفاع طراحی‌شده است. نمونه بارز این سبک طراحی تقسیم آب در ایران قدیم نیز به‌وفور وجود داشته است ازجمله می‌توان به معبد آناهیتا در شهر بیشاپور کازرون، فواره‌ی ایوان عمارت عالی‌قاپو و فواره‌های متعدد باغ فین کاشان اشاره کرد.

عکس شماره 4 :

            نمای شمالی کاخ کبیر به همراه حوض و آب نمای مقابل آن. توجه داشته باشد که این حوض‌ها و آب‌نماها تماماً در زمستان‌ها یخ می‌زند. این مجموعه، کاخ تابستانی تزارهای روسیه بوده است و سفرا و دیپلمات‌های کشورهای دیگر نیز در این مجموعه پذیرایی می‌شده‌اند.

عکس شماره 5 :

            نمایی از گل‌کاری‌های زیبا در باغ‌های پیترهوف.

عکس شماره 6 :

            حوض‌های باغ شمالی در مجموعه‌ی پیترهوف عمدتاً وسیع و کم‌عمق هستند. در این حوض‌ها مرغابی‌های فراوان حضور دارند. از طرف دیگر، مثل سایر نقاط اروپا سنت انداختن سکه در آب، در اینجا نیز وجود دارد.

عکس شماره 7 :

            در تمامی مجموعه‌ی پیترهوف درختان بی‌شماری وجود دارد که به شایسته‌ترین شکل از آن‌ها نگهداری می‌کنند.

عکس شماره 8 :

            یکی دیگر از حوض‌ها و آب‌نماهای متعدد موجود در باغ‌موزه‌ی پیترهوف. در پس‌زمینه ساختمان کلیسا مشاهده می‌شود.

عکس شماره 9 :

            اکثریت مردم روسیه را مسیحیان ارتودوکس تشکیل می‌دادند و هم‌اکنون نیز همین‌طور است. تقریباً تمام کلیساهای ارتودوکس در روسیه دارای گنبدهای مشابه هستند. ازآنجاکه تزارهای روسیه خود را مسیحیان معتقد می‌دانستند (یا حداقل اینکه خود را این‌گونه نشان می‌دادند) و از طرفی کلیسا همواره یکی از بازوهای قدرت در اروپا به شمار می‌رفت، در تمام کاخ‌های روسیه، حتماً یک کلیسا برای عبادت و برگزاری مراسم رسمی وجود داشته است. تمام آنچه در عکس، طلایی دیده می‌شود، روکش آب‌طلا است.

عکس شماره 10 :

            یکی از محوطه‌های بخش جنوبی باغ‌موزه‌ی پیترهوف.

عکس شماره 11 :

            ایوان نمای جنوبی کاخ کبیر در مجموعه‌ی پیترهوف.

عکس شماره 12 :

            ایوان نمای جنوبی کاخ کبیر در مجموعه‌ی پیترهوف.

عکس شماره 13 :

            نمایی از محور اصلی باغ‌موزه‌ی پیترهوف. در دوردست خلیج فنلاند مشاهده می‌شود.

عکس شماره 14 :

            نمایی از فواره‌ها و مجسمه‌های ایوان جنوبی.  

عکس شماره 15 :

            مجسمه‌ی سامسون در حال دریدن دهان شیر. ساخته‌شده در سال 1801 توسط میخائیل کوزلوفسکی. این مجسمه به یادبود پیروزی پتر کبیر بر چارلز دوازدهم پادشاه سوئد در جنگ سال 1709 ساخته‌شده است. حتماً می‌دانید که یکی از داستان‌های تورات در مورد سامسون و شرح دلاوری‌های اوست. کتاب مقدس که امروزه مورداحترام مسیحیان است دارای دو بخش عهد قدیم (تورات) و عهد جدید (انجیل) است. به همین دلیل مجسمه‌ی سامسون به‌عنوان مظهر قدرت برای مسیحیان ارتودوکس دارای احترام ویژه‌ای است.

عکس شماره 16 :

             یکی از سالن‌های کاخ کبیر، پس از بازسازی. (عکس از کتاب سن پیترزبورگ–چاپ مسکو)

عکس شماره 17 :

            سالن بار عام. در روبرو تصویر پتر کبیر قرار دارد و در طرفین تصویر کاترین کبیر نقاشی شده است. از خصوصیت بارز قصرهای سن‌پیترزبورگ سقف‌های بلند، پنجره‌های متعدد که تمام آن‌ها برای محافظت از سرما دو پوش (دو پنجره‌ای) هستند، کف‌پوش چوبی، گچ‌بری‌های زیبا و لوسترهای بلند و متعدد است. (عکس از کتاب سن پیترزبورگ – چاپ مسکو)

عکس شماره 18 :

            یکی دیگر از سالن‌های قصر پیترهوف. توجه داشته باشید که تمام این سالن‌ها در یورش و چهار سال اشغال کاخ توسط نازی‌ها از بین رفتند. تمام نقاشی‌ها به سرقت برده شدند. لوازم چوبی را برای گرم شدن سوزاندند. پس از جنگ، این کاخ‌ها درست مانند گذشته بازسازی شدند. (عکس از کتاب سن پیترزبورگ – چاپ مسکو)

عکس شماره 19 :

             یکی از راهروهای قصر پیترهوف. (عکس از کتاب سن پیترزبورگ – چاپ مسکو)

عکس شماره 20 :

            نمایی داخلی از قصر پیترهوف. (عکس از کتاب سن پیترزبورگ – چاپ مسکو)

عکس شماره 21 :

            دالانی به طول بیش از صد متر در ضلع شمالی قصر پیترهوف. مکانی دنج و آرام برای قدم زدن در ماه‌های گرم سال.  

عکس شماره 22 :

            هرچه از مرکز اصلی باغ دور شوید باز هم حوض و آب‌نما و مجسمه وجود دارد. نمایی از محوطه‌های فرعی باغ‌موزه‌ی پیترهوف.

عکس شماره 23 :

            محور اصلی باغ‌موزه و قصر پیترهوف. تعداد زیاد بازدیدکننده‌ها در این عکس به‌خوبی مشهود است.

عکس شماره 24 :

            سنگ‌قبر یکی از فرماندهان ارشد نیروی دریایی شوروی که در تاریخ اکتبر 1941 در جنگ با ارتش آلمان کشته‌شده است.

عکس شماره 25 :

            یکی از کاسبی‌هایی که در نواحی توریستی سن‌پیترزبورگ بسیار مشاهده می‌شود، آدم‌هایی هستند که خود را به شکل شخصیت‌های قدیمی در می‌آورند و با گردشگران عکس می‌اندازند و از آن‌ها پول دریافت می‌کنند. اگر خیلی دلتان خواست تا عکس یادگاری با یکی از این زوج‌ها داشته باشید، یادتان باشد که با مبالغی خیلی کمتر ازآنچه درخواست می‌کنند هم حاضرند با شما عکس بگیرند.

عکس شماره 26 :

            گروه موسیقی. این گروه هر چند ساعت یک‌بار در این محل حاضرشده و موزیک‌های فولکلوریک و رسمی مربوط به روسیه را می‌نوازند.

عکس شماره 27 :

            تصویر نویسنده در قصر پیترهوف

نویسنده و عکس‌ها: دکتر مسعود شهیدی

تاریخ آپلود مقاله: بهمن‌ماه 1390

هرگونه کپی‌برداری به‌منظور تجاری ممنوع است. کپی‌برداری به‌منظور اشاعه فرهنگ گردشگری و با اهداف غیرتجاری در صورت اجازه مدیر سایت و ذکر منبع بلامانع است.

بازدیدکننده‌ی گرامی: درصورتی‌که از قصر پیترهوف بازدید نمودید، خواهشمند است هرگونه تغییر در مطالب مربوط یا سایر مواردی که به نظرتان می‌رسد را از طریق لینک نظرات به مدیریت سایت اطلاع دهید تا دیگران نیز از آن بهره‌مند گردند. با تشکر