باغ‌موزه هنر ایرانی
(Iranian Art Garden Museum)
وقتی به برخی از نقاط دیدنی دنیا سفر کردم و دیدم در بسیاری از کشورهای جهان، باغ‌های زیبایی فراهم دیده‌اند و ماکت نقاط دیدنی همان کشور یا سایر نقاط جهان را درست کرده‌اند و همراه با اطلاعات آن‌ها در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده‌اند، همواره یک حس حسودی در وجودم زنده می‌شد که: "چرا ما نه؟" آخرین جایی که ازاین‌دست باغ یا محوطه دیدم، "مینیاترک" واقع در استانبول بود که به‌شدت این احساس را در من تقویت کرد. این‌ها را داشته باشید تا برسیم به معرفی باغ‌موزه‌ی هنر ایرانی.
تاریخچه
اول‌ازهمه اینکه این باغ‌موزه، شاید اولین نوع باغ‌موزه در کشور ما باشد. شمیران در نیمه‌ی اول قرن حاضر، منطقه‌ای بود ییلاقی که رضاشاه آنجا را برای سکونت دائم خود برگزید و بسیاری از سران کشور، سرمایه‌داران و پولدارها به‌تدریج برای خود حیاط‌های وسیع و پر از دارودرخت و خانه‌های ویلایی زیبا در این منطقه‌ی خوش آب‌وهوا ساختند و با شلوغ شدن تهران، تدریجاً به شمیران نقل‌مکان نمودند. از فرحزاد و سعادت‌آباد در شمال غرب تهران که سید ضیاءالدین طباطبایی برای خودش باغ و باغچه‌ای داشت بگیر تا نیاوران و دارآباد در شمال شرق تهران. اما بسیاری از سران کشور، دوست داشتند خانه‌شان هر چه بیشتر به کاخ سعدآباد نزدیک باشد. به‌طوری‌که سروصدای میهمانی‌های آنچنانی سپهبد تیمور بختیار که خانه‌اش چسبیده به حیاط کاخ سعدآباد بود، به قول امروزی‌ها روی اعصاب محمدرضا‌شاه راه می‌رفت.
یکی از اولین فرماندهان نظامی قرن اخیر در ایران احمد‌آقاخان بود. او پس از کودتای 1299 خورشیدی به درجه‌ی میرپنجی رسید. در سال 1301 خورشیدی با درجه‌ی امیر لشگری (سرلشگر) فرمانده لشگر غرب شد. در سال 1304 رئیس‌کل امنیه (ژاندارمری) شد. احمد‌آقاخان با تأسیس اداره‌ی ثبت‌احوال، نام خانوادگی امیراحمدی را برای خود برگزید و در سال 1308 وی نخستین فرمانده نظامی ایران بود که به درجه سپهبدی رسید. طی 20 سال بعد سپهبد امیراحمدی هشت بار وزیر جنگ، دو بار وزیر کشور، پنج بار فرماندار نظامی تهران و دو بار فرمانده کل ژاندارمری شد. از سال 1328 تا زمان مرگ (1344 خورشیدی) سناتور انتصابی مجلس سنا بود.
آنچه امروز باغ‌موزه هنر ایرانی نامیده می‌شود، باغی است به مساحت تقریبی ده هزار مترمربع که ازلحاظ سند متعلق به خانم توران مهاجر اسلامی همسر سپهبد احمد امیراحمدی بوده است. عمارت موجود در این باغ در سال 1310 خورشیدی و با الهام از سبک بناهای اتریشی، آلمانی با استفاده از ذوق و هنر ایرانی بناشده است. سبک معماری بنا نشان می‌دهد که این ساختمان به‌عنوان یک ساختمان ییلاقی و برای استفاده در فصول گرم سال ساخته‌شده است. از اینکه این باغ پس از انقلاب مصادره یا توسط مالک فروخته‌شده است اطلاعی ندارم اما آنچه از وب نوشته‌ها برمی‌آید این است که باغ برای سال‌هایی در اختیار خانه سینما بوده است. اینکه باغ چگونه در مالکیت شهرداری تهران قرارگرفته نیز بر این‌جانب معلوم نیست ولی درهرصورت به همت شهرداری تهران، ساختمان و خصوصاً باغ بین سال‌های 1384 و 1385 مورد مرمت اساسی قرارگرفته و به‌منظور استفاده‌ی کنونی تغییر کاربری داده است. درهای باغ‌موزه‌ی هنر ایرانی در زمستان 1385 به روی بازدیدکنندگان بازگردید.
عناصر موجود در باغ‌موزه
ساختمان اصلی باغ‌موزه به یک نگارخانه تبدیل‌شده است. دیوارهای ضلع شرقی به‌طور کامل بازسازی‌شده‌اند. وقتی وارد باغ می‌شوی، عملاً احساس خوش‌آیند خودمانی بودن به انسان دست می‌دهد. جوی‌های آب که با کاشی‌های آبی مفروش شده‌اند، شما را به حال و هوای باغ فین کاشان می‌برد، بخصوص اگر در آن‌ها آب روان باشد. محوطه‌سازی زیباست. معابر عمدتاً در زیر سایه‌ی درختان قرار دارند و بازدیدکننده را از آفتاب (بخصوص در فصول گرم سال) محافظت می‌کنند. در جای‌جای حیاط ماکت‌هایی از ابنیه‌ی مهم تاریخی ایران چشم را می‌نوازد. آن‌طور که نوشته‌اند، ظاهراً این ماکت‌ها را به مناسبت جشن‌های دو هزار و پانصدساله به سفارش دولت ایران در کشور ایتالیا ساخته‌اند. این ماکت‌ها سال‌های سال در گوشه‌ای خاک می‌خوردند تا اینکه بالاخره در این باغ‌موزه، بعدازاینکه دستی به سر و رویش کشیده شده، آرام‌گرفته‌اند. جنس ماکت‌ها هیچ شباهتی به نمونه‌ی اصلی خود ندارد و اکثر آن‌ها را با رنگ زرد بدرنگی رنگ کرده‌اند اما به قول قدیمی‌ها کاچی بهتر از هیچی است. باشد که نصب همین ماکت‌های ابتدایی مقدمه‌ای باشد برای ساخت مجموعه‌های بزرگ‌تر و نفیس‌تر که جاذبه‌ی گردشگری ایجاد کند و مردمان سرزمین ما با آنچه ما داریم یا دیگران، بیشتر آشنا شوند.
ماکت‌هایی که در باغ‌موزه‌ی هنر ایرانی نصب‌شده‌اند عبارت‌اند از: برج آزادی، برج میلاد، عمارت شمس‌العماره، عمارت چهل‌ستون، سی‌وسه‌پل، باغ فین، هشت‌بهشت، گنبد‌قابوس، نقش‌رستم، قره‌کلیسا، گنبد‌سلطانیه، مقبره‌دانیال‌نبی و کاروانسرای شاه‌عباسی.
علاوه بر ماکت‌ها، چندین اثر حجمی که با استفاده از چوب، فلز، سنگ و شیشه توسط هنرمندان معاصر ایرانی و خارجی ساخته‌شده‌اند، زینت‌بخش محوطه‌ی باغ‌موزه‌ی هنر ایرانی هستند. این آثار حجمی عمدتاً متعلق به اولین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران هستند که در اسفندماه سال 1385 در پارک جمشیدیه تهران برگزار شد. هرچند در کنار آن‌ها آثاری از سایر مجسمه‌سازان معاصر نیز مشاهده می‌شود.
در باغ‌موزه‌ی هنر ایرانی علاوه بر موارد فوق‌الذکر چیزهای دیگری هم برای دیدن وجود دارد. اگر اهل شکم هستید و البته جیب پر پولی هم دارید، در این باغ رستوران و کافه برای پذیرایی از شما وجود دارد. دیوارهای جانبی باغ به‌گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که بتوان از آن‌ها برای نمایشگاه‌های عکاسی (به‌صورت دوره‌ای) بهره برد. فروشگاه‌های عرضه‌ی محصولات فرهنگی نیز در باغ موجود است. یک کتاب‌فروشی نقلی هم در گوشه‌ی پارک هست که امیدوارم به این زودی‌ها ورشکست نشود. اگر اهل ذوق هستید و دلتان برای فرهنگ سرزمینمان می‌تپد، می‌توانید در بازدید از باغ‌موزه‌ی هنر ایرانی همان کاری را بکنید که ما کردیم: چای و نوشیدنی‌تان را در منزل میل بفرمائید و به‌جایش از کتاب‌فروشی کتاب بخرید. نگران ورشکست شدن کافه‌ها و رستوران‌ها نباشید. حتماً اشخاص زیادی هستند که نگذارند کافه‌ی گران‌قیمت باغ‌موزه از رونق بیفتد.
موقعیت جغرافیایی:
استان تهران، شهر شمیران، " 55' 47 ْ35 شمالی و "28 '25 ْ51 شرقی. ارتفاع از سطح دریا 1587 متر.
نحوه دسترسی:
نشانی: تهران، سر پل تجریش، خیابان مقصود بیک (شهید دربندی)، خیابان دکتر حسابی، پلاک 30.
تلفن: 22686065 و 22686063
هرچند نشانی بالا، نشانی رسمی باغ‌موزه است، اما اگر به‌وسیله‌ی اتوبوس شهری سفر می‌کنید، در مسیر جنوب به شمال در خیابان ولیعصر، نرسیده به تجریش، می‌توانید در ایستگاه پسیان پیاده شوید و از خیابان پسیان به سمت پایین سرازیر شوید. این مسیر کوتاه‌ترین راه پیاده رسیدن به باغ‌موزه است و حدود هفت دقیقه طول می‌کشد. هرچند می‌توانید از طریق سرپل تجریش و خیابان مقصود بیک نیز این مسیر پیاده را طی نمایید که حدود بیست دقیقه زمان می‌برد. اگر اتومبیل شخصی دارید، به خاطر داشته باشید که پیدا کردن جای پارک مناسب در حوالی باغ‌موزه ممکن است کمی طول بکشد. در این حالت، اگر به منطقه آشنایی ندارید، بهترین راه استفاده از خیابان مقصود بیک است که از سر پل تجریش در کنار رودخانه‌ی دربند به سمت جنوب یک‌طرفه است.
امکانات رفاهی:
* یک رستوران و یک کافه به نام "کافه شمرون" در این باغ وجود دارد که در حال حاضر پاتوق پولدارهای تهرانی است.
* مکان‌هایی برای چند گالری هنری در باغ‌موزه فراهم‌شده که بر اساس مناسبت‌ها از آن‌ها استفاده می‌شود.
* در داخل باغ‌موزه، آب آشامیدنی وجود دارد.
* سرویس بهداشتی در باغ‌موزه وجود دارد. توالت فرنگی موجود نیست.
* یک کتاب‌فروشی دلپذیر در درون باغ‌موزه وجود دارد. توصیه می‌شود اگر کتاب‌خوان هستید از این کتاب‌فروشی هم خرید کنید تا سنت حضور کتاب‌فروشی در چنین مکان‌هایی با شکست روبرو نشود.
* باغ‌موزه پارکینگ ندارد و باید خودروی خود را یکجایی کنار خیابان یا کوچه‌های اطراف پارک کنید.
* تهیه بلیط برای ورود به باغ الزامی است.
* به‌طورمعمول بروشور اطلاعات مجموعه، موجود نیست یا تحویل نمی‌شود.
* آنتن دهی تلفن همراه مناسب است.
* باغ‌موزه روزهای شنبه و ایام وفات و شهادت تعطیل است. باوجوداین اگر از راه دور قصد بازدید از باغ‌موزه را دارید بهتر است قبل از حرکت، تلفنی از باز بودن آن مطمئن شوید.
امنیت منطقه:
شهر تهران دارای امنیت کافی است. زندگی و تردد در شهرهای بزرگ آداب و اسلوب مخصوص به خود دارد. درمجموع این منطقه از شهر تهران جزء بهترین و گران‌ترین نقاط شهری است و از امنیت بالایی برخوردار است.
بهترین زمان بازدید:
باغ‌موزه‌ی هنر ایرانی را در هر فصل سال می‌توان بازدید نمود. نکته‌ی جالب اینکه هر فصل زیبایی خودش را دارد. اما همانند بسیاری از نقاط دیگر در سرزمین ما، اوایل بهار، تابستان و پاییز زیباتری دارد.
* توضیحات اضافه:
باغ‌موزه‌ی هنر ایرانی درست روبروی منزل زنده‌یاد دکتر محمود حسابی واقع‌شده است.
* توضیحات عکس‌ها:
عکس شماره 1:
چهارراه حسابی، نمای خارجی باغ‌موزه هنر ایرانی
عکس شماره 2:
سردر ورودی باغ‌موزه هنر ایرانی
عکس شماره 3:
عمارت قدیمی واقع در ضلع شمالی باغ‌موزه هنر ایرانی. این عمارت را اکنون "نگارخانه پردیس" نام نهاده‌اند.
عکس شماره 4 :
باغ‌موزه هنر ایرانی
عکس شماره 5:
ماکت عمارت شمس‌العماره. اصل عمارت در کاخ گلستان، میدان ارک تهران واقع‌شده است.
عکس شماره 6:
ماکت یک نمونه از کاروانسراهای شاه‌عباسی
عکس شماره 7:
ماکت قره‌کلیسا. این کلیسا در منطقه‌ی چالدران آذربایجان غربی واقع‌شده است.
عکس شماره 8:
ماکت برج آزادی تهران.
عکس شماره 9:
ماکت باغ‌فین. باغ‌فین در شهر کاشان قرار دارد.
عکس شماره 10:
ماکت عمارت سلطانیه که به گنبد‌سلطانیه معروف است. گنبد‌سلطانیه در شهر سلطانیه و در 36 کیلومتری زنجان واقع‌شده است.
عکس شماره 11:
ماکت آرامگاه دانیال نبی. دانیال از انبیای بنی‌اسرائیل است که در شهر شوش، استان خوزستان مدفون است.
عکس شماره 12:
ماکت عمارت چهل‌ستون. این عمارت در مرکز شهر اصفهان قرار دارد و مربوط به دوره‌ی صفویه است.
عکس شماره 13:
ماکت گنبد قابوس، این بنا در شهر گنبدکاووس، استان گلستان واقع‌شده است.
عکس شماره 14:
ماکت سی‌وسه‌پل. این پل یکی از مشهورترین پل‌های قدیمی جهان است که بر روی رودخانه زاینده‌رود ساخته‌شده و در مرکز شهر اصفهان قرار دارد.
عکس شماره 15:
نمایی از باغ‌موزه هنر ایرانی
عکس شماره 16:
نمایی دیگر از عمارت قدیمی موجود در باغ‌موزه هنر ایرانی
عکس شماره 17:
باغ‌موزه هنر ایرانی. یکی از کارهای زیبایی که در این‌گونه فضاها می‌شود این است که از تنه‌ی درختان خشک‌شده می‌شود آثار هنری درست کرد.
عکس شماره 18:
هنر مدرن، مجسمه‌ی فیل. در پس‌زمینه ماکت برج میلاد نیز به چشم می‌خورد.
عکس شماره 19:
نمایی از باغ‌موزه هنر ایرانی
عکس شماره 20:
ماکت برج میلاد در باغ‌موزه هنر ایرانی، طبیعتاً این ماکت در سال‌های اخیر ساخته‌شده و ارتباطی به ایتالیایی‌ها ندارد.
نویسنده و عکس‌ها: دکتر مسعود شهیدی
تاریخ نگارش: 1392
هرگونه کپی‌برداری به‌منظور تجاری ممنوع است. کپی‌برداری به‌منظور اشاعه فرهنگ گردشگری و با اهداف غیرتجاری در صورت اجازه مدیر سایت و ذکر منبع بلامانع است.
بازدیدکننده‌ی گرامی: درصورتی‌که از باغ‌موزه هنر ایرانی بازدید نمودید، خواهشمند است هرگونه تغییر در مطالب مربوط به امکانات رفاهی یا سایر مواردی که به نظرتان می‌رسد را از طریق لینک نظرات به مدیریت سایت اطلاع دهید تا دیگران نیز از آن بهره‌مند گردند. با تشکر.