قلعه‌رودخان

Ghal'e Roudkhaan (Roudkhaan Castle)

گیلان در دوران قدیم به دو منطقه‌ی بی‌یه‌پس (Beeye Pas) و بی‌یه‌پیش تقسیم می‌شد. فومن تا سال 951 خورشیدی مرکز گیلان بی‌یه‌پس یا گیلان غربی به شمار می‌رفت. انتخاب فومن به‌عنوان مرکز حکومت، حکمرانان را بر آن داشت تا قلعه‌ی مستحکمی جهت دفاع از حوزه‌ی استحفاظی خود بسازند، تا هم محل استقرار حکومتیان باشد و هم کاربرد نظامی داشته باشد. قلعه‌رودخان نمونه‌ی برجسته‌ی یک قلعه‌ی کوهستانی است. قلعه‌های کوهستانی معمولاً در بالاترین نقطه‌ی کوه ساخته می‌شدند. از نمونه‌های بارز این‌گونه قلعه‌ها می‌توان از قلعه بابک در کلیبر آذربایجان شرقی، قلعه‌ی حسن صباح در الموت قزوین، قلعه‌ی یزدگرد در ریجاب کرمانشاه و قلعه‌رودخان در فومن گیلان نام برد. این قلعه دارای دو برج عظیم در دو طرف در ورودی و تعداد زیادی برج‌های کوچک‌تر با فواصل نامنظم، دورتادور قلعه است. اطراف دیوارها، همانند تمام قلاع کوهستانی شیب تندی دارد که هجوم به قلعه را سخت یا ناممکن می‌ساخته است. با توجه به اینکه اکثریت قلعه‌های کوهستانی در گذر ایام یا توسط طبیعت یا به دست آن‌هایی که قلعه را فتح کرده‌اند تخریب‌شده است، اگر می‌خواهید یک قلعه‌ی نسبتاً استوار را که سعی در مرمت آن صورت پذیرفته ببینید، توصیه می‌کنم از سفر به قلعه‌رودخان غافل نشوید. پیش از آن‌که ادامه‌ی مطلب را بخوانید دانستن یک نکته خالی از لطف نیست. امروزه برای بردن هر عدد آجر جهت بازسازی و مرمت قلعه چندین هزار تومان هزینه شده است و تاکنون هزاران آجر برای مرمت مورداستفاده قرارگرفته است. وقتی‌که پای در راه می‌نهید تا از مسیر آماده‌شده‌ی امروزی خود را به قلعه برسانید، نفس‌هایتان به شماره می‌افتد. تصور حمل میلیون‌ها آجر و صدها تن لاشه‌سنگ و ملات برای ساخت قلعه با امکانات اندک گذشته، به‌شدت حس احترام انسان را نسبت به همت پیشینیان این سرزمین برمی‌انگیزد.

قدمت و اسامی گوناگون قلعه‌رودخان

قدمت قلعه‌رودخان به‌درستی مشخص نیست. برخی ساخت قلعه را به دوره‌ی سامانیان نسبت می‌دهند. این قلعه در دوره‌ی سلجوقیان مورد بازسازی قرار گرفت و تا دوره‌ی زندیه از آن استفاده می‌شده است. قلعه‌رودخان به قلعه‌ی حسامی، قلعه‌ی سکسار، قلعه‌ی صلصال و قلعه‌ی هزار پله  نیز معروف است. کتیبه‌ای بر سر در قلعه وجود داشته که ظاهراً تاریخ ساخت قلعه بر آن حک‌شده بوده که این کتیبه به‌مرور ایام تخریب‌شده و بخشی از آن فعلاً در موزه‌ی شهر رشت نگهداری می‌شود. طبق این سند، قلعه در سال 891 الی 893خورشیدی به امر سلطان حسام‌الدین دباج اسحقی بازسازی‌شده است. بازسازی قلعه باعث شده که آن را قلعه‌ی حسامی بنامند. از طرف دیگر این قلعه به دلیل وجود 935 پله در امتداد دیوارهای قلعه، به قلعه‌ی هزار پله نیز مشهور است. صلصال در لغت به معنی گل خشک‌شده و آماده برای کوزه‌گری است. هرچند در منابع یکی از نام‌های قلعه‌رودخان را صلصال ذکر کرده‌اند، اما ظاهراً قلعه‌ی صلصال، قلعه‌ی متفاوتی است که در 15 کیلومتری هشتپر واقع‌شده و یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری گیلان به‌حساب می‌آید. منبعی برای دلایل نام‌گذاری قلعه به سکسار یا سگسار پیدا نکردم. بی‌تردید برخلاف برخی نوشته‌ها این قلعه هیچ ارتباطی با قوم سکاها که در هزاره‌های قبل از میلاد می‌زیسته‌اند ندارد. و اما وجه‌تسمیه‌ی رودخان، شاید خلاصه‌شده‌ی کلمه‌ی رودخانه باشد و شاید از نام روستای نزدیک به آن گرفته‌شده باشد.

ساختار و مشخصات فنی قلعه‌رودخان

مساحت قلعه حدود 22300 مترمربع و محیط آن 1260متر است که توسط 42 برج و بارو محاصره‌شده است. طول قلعه حدود 500 متر و عرض آن در نقاط مختلف متفاوت است. در ساخت این قلعه از میلیون‌ها قطعه آجر استفاده‌شده است. این آجرها در روستاهای حاشیه‌ی جنگل پخته‌شده و به قلعه آورده شده است. جنس مصالح به‌کاررفته در ساختمان قلعه از آجر، سنگ لاشه، ساروج و گچ می‌باشد. قلعه‌رودخان چون بر روی دو قله بناشده است، به سه بخش میانی، شرقی و غربی تقسیم می‌شود. قسمت شرقی بر فراز تپه‌ی 670 متری بناشده و توسط یک دروازه از سایر قسمت‌ها جدا می‌شود. قسمت میانی که دروازه‌ی اصلی در آنجا قرار دارد، در پایین‌ترین سطح قلعه قرار دارد. قسمت غربی روی شیب تند کوه بناشده و شامل قسمت‌های دروازه‌ی ورودی، آب‌انبار، سردخانه، آبریزگاه، شاه‌نشین و تعدادی واحدهای مسکونی و قراول خانه می‌باشد. دروازه‌ی قلعه در ضلع شمالی واقع‌شده است. شیب تند تپه و دو برج عظیم که در دو طرف دروازه واقع‌شده است، دست‌یابی دشمنان به قلعه را دشوار می‌کرده است. در دو طرف دروازه‌ی ورودی، دو سکو از جنس لاشه‌سنگ به ارتفاع  یک و نیم متر وجود دارد که محل استقرار محافظین بوده است. در ورودی با قوس جناغی به عرض دو و شش‌دهم و ارتفاع سه و نیم متر ساخته‌شده است. پس از دروازه، به یک راهرو می‌رسیم که در دو طرف آن سکو واقع‌شده و نقش بارانداز را داشته‌اند. پس از ورود به محوطه‌ی قلعه، چند پله‌ی سنگی وجود دارد که به سمت پشت‌بام بالای دروازه می‌روند. راه ورود به داخل برج‌های طرفی دروازه نیز از همین قسمت است. برج‌های بزرگ دو طرف دروازه در پایین توپر هستند و در بالا، توخالی بوده و اتاق‌های هشت‌ضلعی دارند. هرچند از بیرون استوانه‌ای شکل هستند. در اتاق‌های هشت‌ضلعی داخل برج‌ها، در هر وجه، یک طاق‌نما به ضخامت یک و نیم متر مشاهده می‌شود. این طاق‌نماها به روزنه یا پنجره‌هایی برای نور و حفاظت از قلعه منتهی می‌شوند. سقف برج‌ها با آجر به‌صورت دورچین و بدون تیر ساخته‌شده و بر روی آن گچ کاری شده است. قلعه‌رودخان دارای 42 برج نگهبانی است. این برج‌ها ازنظر قطر و شکل کمی باهم متفاوت‌اند اما نقشه‌ی داخلی اکثر آن‌ها یکی است. این برج‌ها همگی مسقف بوده و طاق آن‌ها با آجر دورچین شده است. تعدادی از برج ها دوطبقه هستند که سقف برخی از آن‌ها چوبی بوده‌اند. اگر به داخل برج‌ها بروید درخواهید یافت که اجاق و دودکش دارند تا نگهبانانی که به انجام‌وظیفه مشغول‌اند در سرمای زمستان گرم شوند. در ضمن برج مسقف، نگهبانان را از گزند باد و باران و برف در امان نگه می‌داشته است.

مهم‌ترین سازه‌ی بخش غربی، شاه‌نشین است که در فاصله 200 متری از دروازه‌ی ورودی و بر بلندترین نقطه‌ی قلعه (ارتفاع 778 متری از سطح دریا) واقع‌شده و محل استقرار حکمران بوده است. این بنا ازلحاظ شکل و ابعاد با سایر سازه‌های قلعه متفاوت است. از دو بخش تحتانی و فوقانی و یک بهارخواب تشکیل‌شده است. این تراس محل خوبی برای نشستن و تماشای قلعه است. قسمت‌های اعظم بنا تخریب‌شده است. طبقه‌ی هم‌کف دو اتاق و یک ایوان داشته است. ایوان مرکزی با راه‌پله‌ای به طبقه‌ی فوقانی می‌رود. اتاق فوقانی از داخل هشت‌ضلعی و از خارج نیم استوانه بوده است.

بخش شرقی قسمت نظامی قلعه به شمار می‌رود. این بخش شامل دروازه‌ی ورودی، زندان، محل اسکان افسران ارشد و تعدادی واحدهای مسکونی است. هر قلعه‌ای یک در خروج اضطراری دارد که این در، در ضلع جنوب شرقی قلعه واقع‌شده است. در انتهای شمال شرقی قلعه یک ساختمان دوطبقه‌ی زیبا وجود دارد که محلی بسیار دل‌انگیز است.

آب‌انبار

در پایین‌ترین سطح قلعه (ارتفاع 687 متر از سطح دریا) آب‌انبار واقع‌شده است. آبی که از چشمه‌ها خارج می‌شده، توسط تنبوشه‌های سفالی (که در تابلوی میراث فرهنگی به‌غلط تنپوشه نوشته‌شده) به سمت آب‌انبار هدایت می‌شده است و جهت مصارف ساکنین قلعه مورداستفاده قرار می‌گرفته است. طرح آب‌انبار به‌صورت سازه‌ی نیم‌دایره‌ای (در خارج) است که پایین آن سنگی و بالا آجری است. به‌وسیله‌ی دو راه‌پله‌ی سنگی می‌توان از سمت‌های شرق و شمال غرب به آب‌انبار رسید. این‌که این فضای کوچک دو ورودی دارد، شاید به این دلیل باشد که از یکی از آن‌ها وارد و از دیگری خارج می‌شده‌اند. همچنین دو ورودی به تهویه و خنک کردن آب‌انبار کمک می‌کرده است. فضای آب‌انبار از داخل هشت‌ضلعی است که هر ضلع آن دو متر طول دارد. ارتفاع کف آب‌انبار تا سقف چهار و نیم متر بوده و عمق حوض هشت‌ضلعی آن حدود سه متر بوده است که اکنون برای رعایت نکات ایمنی از عمق آن کاسته‌اند. کف حوض آجرهای لعاب‌دار فیروزه‌ای داشته که اکنون مشاهده نمی‌شود. ارتفاع این مجموعه از بیرون قلعه 14 متر است که هشت متر اول سنگ چینی و بالای آن آجرچینی شده است. آب‌انبار تا دروازه‌ی ورودی 140 متر فاصله دارد. یکی از نکات جالب اینکه در ارتفاع دو و نیم متری از سطح آب‌انبار چهار سوراخ به ابعاد ده در ده سانتی‌متر مشاهده می‌کنید که چوب‌هایی در آن قرار می‌دادند و مواد غذایی را از آن آویزان می‌کردند تا خنک بمانند.

در ضلع جنوبی قلعه کوهی وجود دارد که در دل آن غاری هست که به گفته‌ی محلی‌ها زمانی محل نگهبانی سربازها بوده و اگر حمله‌ای صورت می‌گرفته، ازآنجا به قلعه علامت می‌داده‌اند. این غار دهانه‌ای به عرض سه و ارتفاع چهار متر دارد و عمق آن 15 متر است.

قلعه‌رودخان در تاریخ 30/5/1354 به شماره‌ی 1546 در فهرست آثار ملی ایران ثبت‌شده است.

* منبع:

مستند قلعه‌رودخان: فریدون قدیمی، علاءالدین محمدی میخوش

بروشور و تابلوهای سازمان میراث فرهنگی

اطلاعات و مشاهدات شخصی نویسنده

موقعیت جغرافیایی:

استان گیلان، شهرستان فومن. " 07  '06  ْ37  شمالی و "04 '15   ْ49  شرقی. ارتفاع از سطح دریا 687 الی 778 متر.

نحوه دسترسی:

قلعه‌رودخان در 25 کیلومتری جنوب غربی شهر فومن واقع‌شده است. از شهر رشت تا فومن 35 کیلومتر فاصله است. در شهر فومن تابلوی راهنما برای هدایت به سمت قلعه‌رودخان وجود دارد. جاده‌ی فومن–قلعه‌رودخان جاده‌ی زیبایی است که تماماً آسفالت شده و کیفیت آسفالت آن نیز قابل‌قبول است. از مرکز شهر فومن تا پارکینگ قلعه‌رودخان 22 کیلومتر فاصله است. شما می‌توانید اتومبیل خود را در پارکینگ پارک نموده و همراه با وسایل اندکی که با خود برمی‌دارید، پای در راه نهید. من قدم‌هایم را از پارکینگ تا در قلعه شمردم. حدود 2500 قدم فاصله است که تقریباً تمام آن سربالایی است که شیب آن کم‌وزیاد می‌شود. برای تسهیل در رفت‌وآمد این مسیر حدود 2 کیلومتری را با خرده‌سنگ و ملات ماسه و سیمان راه درست کرده‌اند و حدود هزار پله هم دارد. هنگامی‌که برای اولین بار هن‌هن‌کنان آخرین سربالایی را برای رسیدن به قلعه طی می‌کردم، مردی را دیدم که با یک پا داشت از قلعه بازمی‌گشت. بسیاری را هم دیدم که همان اوایل راه، از ادامه‌ی مسیر منصرف شدند. برای رسیدن به هر هدف کوچک یا بزرگی، توانمندی به‌تنهایی کافی نیست. انگیزه و غیرت هم می‌خواهد.

لازم به توضیح است که پروژه‌ی ساخت مسیر پلکانی دو و نیم کیلومتری تا قلعه در سال 1378 آغاز گردید و در سال 1387 توسط اداره‌ی کل منابع طبیعی استان گیلان به اتمام رسید. پروژه‌ای که ماهیت و انگیزه و اجرای آن ازیک‌طرف و مدت‌زمان اجرای آن از طرف دیگر! ستودنی است.

امکانات رفاهی:

* اگر اتومبیل دارید، برای ورود به منطقه‌ی جنگلی رودخان (پارکینگ) لازم است ورودی پرداخت نمایید.

* برای ورود به قلعه لازم است بلیط تهیه کنید.

* معمولاً بروشور به شما نمی‌دهند، مگر اینکه درخواست نمایید.

* راهنما در قلعه وجود دارد. این راهنماها اطلاعات فنی زیادی ندارند. بعضاً اشتباهاتی نیز در اطلاعاتی که ارائه می‌دهند وجود دارد. با شما برای بازدید از قلعه همراه نمی‌شوند، مگر اینکه ازنظر آن‌ها شخص مهمی باشید که از بالا ! توصیه‌شده است.

*  در ابتدای مسیر چندین رستوران محلی و فروشگاه وجود دارد. کیفیت غذا بستگی به سلیقه و توقع شما دارد. در خود قلعه هیچ‌گونه امکانات رفاهی وجود ندارد.

*  آب آشامیدنی در قلعه وجود دارد. در فصل گرم تابستان برای طول مسیر به فکر آب آشامیدنی باشید. هرچند تعداد زیادی دکه برای ارائه‌ی آب‌معدنی و آب‌میوه و تنقلات وجود دارد.

 *  سرویس‌های بهداشتی اولیه در داخل قلعه بود. اکنون یک سری سرویس بهداشتی در خارج قلعه درست کرده‌اند که نظافت آن در روزهای معمولی سال قابل‌قبول است. توالت فرنگی وجود ندارد. در محوطه‌ی پارکینگ نیز سرویس بهداشتی وجود دارد.

*  آنتن دهی تلفن همراه وجود دارد. در طول مسیر ممکن است نتوانید تماس برقرار کنید. در خود قلعه هم تماس گرفتن بگیر و نگیر دارد.

*  اگر قصد اقامت شبانه دارید، احتمال وجود جانوران وحشی را مدنظر داشته باشید. بقایای خون، خوراکی‌های پخته‌شده یا سرخ‌کردنی( که در اطراف چادر خود پخش کرده‌اید ) حیوانات را بیشتر به سمت شما هدایت خواهد کرد.

*  یادتان باشد به میهمانی نمی‌روید. کفش راحت و مناسب بپوشید. برخی از پله‌ها، بخصوص در هنگام بارندگی لیز هستند و ممکن است به زمین بیفتید.

*  اگر در روز آفتابی قصد بازدید از قلعه‌رودخان را دارید، حضور در کوهستان باعث آفتاب‌سوختگی خواهد شد. از کلاه یا کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

*  در طول مسیر و همچنین در خود قلعه سطل زباله وجود دارد. بااین‌وجود مشاهده می‌شود که بسیاری از هم‌وطنان، زباله‌های خود را در طبیعت رها می‌کنند. به حقوق دیگران و شخصیت خود احترام بگذارید. بهترین راه این است که زباله‌های خود را با خود برگردانید و در یک مکان مناسب تخلیه فرمایید.

*  اگر افرادی غیر از شما برای بازدید آمده‌اند، از آلودگی صوتی و عدم رعایت حقوق شهروندی بپرهیزید.

*  پوشش گیاهی منطقه عبارت است از درختان: راش، ممرز، توسکا و بلوط. جنگل یکی از زیبایی‌های آفرینش است. از شکستن شاخه‌ی درختان برای روشن کردن آتش شدیداً بپرهیزید. اگر حوصله کنید می‌توانید تکه‌های کوچک چوب در جنگل پیدا کنید. هرچند زغال یا کپسول‌های کوچک وزن زیادی ندارند و حرارت متمرکز و بهتری را تأمین می‌کنند.

*  اگر شارژ باطری دوربین یا تلفن همراهتان تمام شد، می‌توانید از مسئولین قلعه بخواهید تا به شما کمک کنند.

*  اتفاق هیچ‌گاه خبر نمی‌کند. همراه داشتن داروهای ضروری و کمک‌های اولیه ممکن است به دردتان بخورد.

* در حوالی قلعه‌رودخان مکان‌های مختلفی برای اجاره و اقامت شبانه وجود دارد. نگران بی‌جا ماندن نباشید. کیفیت و قیمت این مکان‌ها بسیار متفاوت است. چانه زدن هم در تخفیف گرفتن بی‌تأثیر نیست.

* اگر می‌خواهید شب را در چادر بگذرانید، قبلاً وضع هوا و بارندگی را بررسی کنید.

امنیت منطقه:

تاکنون مورد امنیتی خاصی گزارش نشده است. در پارکینگ، نیروی انتظامی مستقر است و در خود قلعه نیز یگان امنیتی حضور دارد. هرچند وظیفه‌ی یگان امنیتی بیشتر محافظت از قلعه است. اهالی استان گیلان عموماً مردمی خونگرم و میهمان‌نواز هستند.

بهترین زمان بازدید:

شما در تمام فصول سال می‌توانید از قلعه‌رودخان بازدید کنید. در فصول سرد سال بسیاری از دکه‌ها جمع می‌شوند. ممکن است زمین لیز باشد و از سبزی درخت‌ها کم می‌شود. در شمال ایران به‌ندرت درخت‌ها در فصل پاییز زرد یا نارنجی می‌شوند بلکه برگ درختان به‌تدریج سیاه یا قهوه‌ای شده و به زمین می‌ریزند. بنابراین افق دید شما به علت کاهش برگ درخت‌ها بیشتر می‌شود. هرچند جذابیت بهار و تابستان را ندارد. در نیمه‌ی اول سال ساعات بازدید از قلعه از 8 صبح تا شش و حتی هفت بعدازظهر است. زمستان‌ها قلعه فقط تا ساعت چهار بعدازظهر باز است.

* توضیحات اضافه:

شهر فومن یکی از شهرهای زیبای ایران است. خصوصاً اینکه در سال 1352 به همت شهردار وقت فومن تعدادی مجسمه در کنار پارک فومن و میادین آن نصب‌شده است. اگر قصد قلعه‌رودخان را دارید، لختی هم در فومن توقف کنید. ضمناً کلوچه‌های فومنی را اگر داغ بخورید، خیلی می‌چسبد. یادتان باشد که فومن، سر راه دو جاذبه‌ی مهم گردشگری استان گیلان است: قلعه‌رودخان و ماسوله. اگر به‌قصد دیدار هرکدام رفته‌اید، حیف است که از دیگری هم بازدید نکنید.

* توضیحات عکس‌ها:

عکس شماره 1 :

            نمایی از قلعه‌رودخان. در این تصویر بخش شرقی قلعه، دروازه و برج‌های کناری بخش شرقی مشاهده می‌شوند. به پله‌های کنار دیوار قلعه دقت کنید. ازآنجاکه دورتادور دیوار 935 پله وجود داشته است، این دژ به قلعه‌ی هزار پله نیز معروف بوده است.

عکس شماره 2 :

            ابتدای مسیر حرکت به سمت قلعه‌رودخان. از پارکینگ که خارج می‌شوید، تا دلتان بخواهد دکه‌ی مواد خوراکی می‌بینید. بسیاری از این دکه‌ها در فصل زمستان جمع می‌شوند.

عکس شماره 3 :

            نمایی زیبا از مسیر قلعه‌رودخان. شیب تند و پله‌های زیاد از مشخصات این مسیر است.

عکس شماره 4 :

            جنگل پوشیده از درختان راش، ممرز، توسکا و بلوط است. نزدیک به نیمی از مسیر را در کنار رودخانه طی می‌کنید و از دیدن رودخانه و آبشارهای کوچک لذت خواهید برد.

عکس شماره 5 :

            دروازه‌ی ورودی قلعه‌رودخان. مثل بسیاری از نقاط گردشگری دیگر، فرهنگ زشت دیوارنویسی بر روی مکان‌های ارزشمند تاریخی، اینجا هم خودنمایی می‌کند.

عکس شماره 6 :

            یکی از برج‌های بخش شرقی قلعه. اگر خوب به ساختمان‌های قلعه دقت فرمایید پایین برج‌ها را از لاشه‌سنگ و بالای آن‌ها را با آجر پخته‌شده ساخته‌اند. عمدتاً شکل برج‌ها از خارج به‌صورت استوانه و فضای داخلی آن‌ها به‌صورت هشت‌ضلعی است. در این بخش دیوارها و پله‌ها تماماً مرمت و بازسازی‌شده‌اند.

عکس شماره 7 :

            نمایی از بخش مرکزی و بخش غربی قلعه‌رودخان.

عکس شماره 8 :

            نمایی از بخش شرقی قلعه‌رودخان در فصل پاییز. به خاطر داشته باشید که در این مناطق از کشور به‌ندرت در فصل پاییز برگ زرد و نارنجی خواهید دید.

عکس شماره 9 :

            رطوبت زیاد هوا به‌تدریج باعث شوره زدن و پوسیدن آجرها می‌شود. برج‌ها و دیوارهای روبرو که در جبهه‌ی شمالی واقع‌شده‌اند به‌شدت تخریب گشته‌اند.

عکس شماره 10 :

            آب‌انبار قلعه. فضای هشت‌ضلعی با دو راه‌پله‌ی مجزا و سقف گنبدی. حوض آب‌انبار نیز هشت‌ضلعی است و طول هر ضلع آن یک و نیم متر است. آب از چشمه‌ها جمع‌آوری می‌شود و مازاد آن نیز از همین مکان از قلعه خارج می‌گردد.

عکس شماره 11 :

            سقف آب انبار. این بخش از قلعه پایین‌ترین نقطه‌ی قلعه است.  

عکس شماره 12 :

            دیوارهای ضلع جنوبی قلعه. در مرکز تصویر سقف آب‌انبار مشاهده می‌شود. در امتداد دیوار پله‌هایی وجود دارد که شما را به شاه‌نشین می‌رساند. این پله‌ها بازسازی نشده‌اند. در هنگام عبور مراقب باشید سقوط نکنید. ضمن اینکه این پله‌های بلند و زیاد نفس‌گیر هستند، وقتی به شاه‌نشین برسید خستگی از تنتان خارج می‌شود.

عکس شماره 13 :

            نمایی زیبا از قلعه‌رودخان که از بالای شاه‌نشین تصویر آن گرفته‌شده است.

عکس شماره 14 :

            بخش‌های بازسازی‌شده‌ی قسمت شرقی قلعه‌رودخان.

عکس شماره 15 :

            عمارت شاه‌نشین در قلعه‌رودخان.

عکس شماره 16 :

            پنجره‌ای که به‌مرور ایام اطراف آن تخریب‌شده است.

عکس شماره 17 :

            برج‌های ضلع شمالی قلعه‌رودخان.

عکس شماره 18 :

            نمایی دیگر از بخش مرکزی قلعه‌رودخان.

عکس شماره 19 :

            ساختمان حیاط دار واقع در منتهی علیه ضلع شرقی قلعه‌رودخان.

عکس شماره 20 :

            یکی از برج‌ها و ساختمان مجاور آن در منتهی علیه ضلع شرقی قلعه‌رودخان. در این بخش تمام دره تا شهر فومن به‌خوبی دیده می‌شود.

عکس شماره 21 :

            سرویس‌های بهداشتی جدید که در خارج از قلعه ساخته‌شده است.

عکس شماره 22 :

            نقشه‌ی راهنمای قلعه که در مقابل در ورودی در بخش مرکزی قلعه نصب‌شده است.

عکس شماره 23 :

            نویسنده در قلعه‌رودخان.

* نویسنده و عکس‌ها: دکتر مسعود شهیدی

تاریخ ویرایش: 1399

هرگونه کپی‌برداری به‌منظور تجاری ممنوع است. کپی‌برداری به‌منظور اشاعه فرهنگ گردشگری و با اهداف غیرتجاری در صورت اجازه مدیر سایت و ذکر منبع بلامانع است.

بازدیدکننده‌ی گرامی: درصورتی‌که از قلعه‌رودخان بازدید نمودید، خواهشمند است هرگونه تغییر در مطالب مربوط به امکانات رفاهی یا سایر مواردی که به نظرتان می‌رسد را از طریق لینک نظرات به مدیریت سایت اطلاع دهید تا دیگران نیز از آن بهره‌مند گردند. با تشکر