موزه مردم شناسی خرم آباد

Khorramabad Anthropology museum

موزه مردم شناسی لرستان در قلعه فلک الافلاک شهر خرم آباد واقع شده است. این موزه به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان لرستان در سال 1380 تأسیس گردید. بخش های مختلف قلعه فلک الافلاک پس از اینکه از سپاه پاسداران در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت، برای بازدید همگانی  مرمت و آماده سازی شد. سپس  بخش عمده ای از اتاق های قلعه جهت تأسیس موزه مردم شناسی  اختصاص یافت. این موزه دارای بخش های گوناگونی است که در عین پیوستگی به هم، در فضاهای مختلف از یکدیگر تفکیک شده اند. این بخش ها عبارتند از:

-          باورها و اعتقادات

-          مراسم عروسی

-          صنایع ( مهارت های ) قدیمی

-          مراسم سوگواری

-          سنگ قبر های قدیمی

-          بخش نمایش عکس و فیلم

-          ریسندگی و بافندگی

-          گلیم، جاجیم و فرش بافی

-          سیاه چادر بافی

-          موسیقی لری

-          شکار

-          انواع روش های تهیه آرد و پخت نان

در انتهای موزه مردم شناسی، بخش کوچکی تحت عنوان موزه باستان شناسی قرار دارد.  برخی از یافته های باستانی که در استان لرستان کشف شده اند، در این بخش به معرض نمایش گذاشته شده اند. این آثار عمدتاً کشفیات غار کلمان کره از توابع پلدختر واقع در جنوب استان و مربوط به هزاره اول قبل از میلاد ( دوره عیلام نو ) می باشند. دقت و ظرافتی که در ساخت این یافته ها به چشم می خورد، باعث شگفتی می گردد.

موزه مردم شناسی خرم آباد متاسفانه فاقد المان های مردم شناسی زمان حال است. به شرح حال بزرگان لرستان کمتر توجه شده است. و در یک کلام می توان گفت: هرچند موزه مردم شناسی موزه ای دلپذیر است اما قابلیت این را دارد که با کیفیت بسیار بالاتر و پرمحتواتر در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گیرد.

موقعیت جغرافیایی:

استان لرستان، شهرستان خرم آباد. " 02  '29  ْ33  شمالی و "11 '21   ْ48  شرقی. ارتفاع از سطح دریا 1195 متر.

*  در مورد نحوه دسترسی ، امکانات رفاهی، امنیت منطقه و بهترین زمان بازید به توضیحات قلعه فلک الافلاک مراجعه فرمایید.

* توضیح ضروری: 

ساعت کار موزه: 8 صبح تا یک بعداز ظهر و 2 لغایت 8 عصر است. موزه مردم شناسی روزهای دوشنبه تعطیل است.

*  توضیحات اضافه:

موزه های مردم شناسی جایگاه مناسبی برای شناخت فرهنگ و آداب و رسوم یک ملت است. موزه های مردم شناسی در جوامع مختلف ساختار متفاوتی دارند. خانه کرد سنندج، موزه مردم شناسی شانگهای و موزه مادام توسو در لندن و آمستردام را در همین سایت جستجو کنید.

* توضیحات عکس ها:

عکس شماره 1 :

ریتون ( مشربه ) ، از جنس نقره مربوط به هزاره اول قبل از میلاد ( دوره عیلام نو ) که در غار کلمان کره (Kalman kareh)  در جنوب استان کشف شده است.

عکس شماره 2 :

            سنجاق. از جنس نقره مربوط به هزاره اول قبل از میلاد ( دوره عیلام نو ) که در غار کلمان کره در جنوب استان کشف شده است.

عکس شماره 3 :

 ریتون ( مشربه ) ، از جنس نقره مربوط به هزاره اول قبل از میلاد ( دوره عیلام نو ) که در غار کلمان کره (Kalman kareh)  در جنوب استان کشف شده است.

عکس شماره 4 :

ابتدای ورودی موزه مردم شناسی که در ضلع شرقی قلعه فلک الافلاک واقع شده است.

عکس شماره 5 : 

پالتوی بچه گانه که در گویش محلی به آن قوه ( شنل ) می گویند. مورد مصرف آن نذر و نیاز بوده است. خانمی که مکرراً دچار سقط جنین ناخواسته می گردد، نذر می کند اگر فرزند پسری برایش بماند آنگاه این لباس کهنه و مندرس را به تن فرزندش می پوشاند و در راه خدا به خانه کسانی که فرزند پسر دارند به گدایی می رود.

عکس شماره 6 : 

            کار با چوب و تهیه ادوات کشاورزی.

عکس شماره 7 :

            انواع خیش. روش های معمول شخم زدن زمین کشاورزی.

عکس شماره 8 :

 طلسم زبان بند که در گویش محلی به آن زن بن (zon ban)  می گویند. این طلسم جهت به دست آوردن دل معشوق و بستن زبان او استفاده می شده است.

عکس شماره 9 :

شایعترین فرم لباس محلی بانوان لرستان.

عکس شماره 10 :

شایعترین فرم لباس محلی آقایان لرستان.

عکس شماره 11 :

مراسم عروسی. این مراسم در میان لرها ( مانند بسیاری از نقاط دیگر کشور ) با شور و حال خاصی برگزار می شده است. نوای شاد و شورانگیز ساز و دهل، زنان و مردان را به گرد خود فرا می خواند تا با رقص چوپی، خوشحالی خود را به خاطر پیوند بین عروس و داماد به نمایش بگذارند. در این مراسم حجله ای سنتی به نام چیت جا (cheet ja)  برپا می سازند تا عروس و داماد در آن قرار گیرند. همچنین آشپزخانه ای برای پخت غذا و پذیرایی از میهمانان برپا می گردد.

عکس شماره 12 :

مراسم عروسی :  عروس را سوار بر اسب، همراهانی که او را از خانه عروس آورده اند، به خانه داماد می برند. در این هنگام آقای داماد در خانه خود می نشیند تا عروس خانم برسد. براساس باورهای سنتی، چوپان جوانی قوچ یا گوسفند نری را بر سر راه عروس می آورد و قربانی می کند تا عروس خانم زندگی خوشبختی داشته باشد و فرزند پسر بیاورد. همچنین مرسوم بوده است که انبانی از نبات، قند یا نان به عنوان توشه راه بر کمر عروس می بسته اند تا شیرینی و برکت را از خانه خودش به خانه داماد ببرد.

عکس شماره 13 :

کارگاه خراطی

عکس شماره 14 :

کارگاه سَرّاجی

عکس شماره 15 :

گیوه بافی یا گیوه دوزی. گیوه یکی از مهم ترین پا افزارهای مردم ایران و خصوصاً مردم لرستان بوده است.

عکس شماره 16 :

مراسم سوگواری که در گویش محلی به آن پرس (pors) می گویند. این مراسم در گذشته با شکوه خاصی برگزار می شده است. زنان صاحب عزا، شیون کنان صورت خود را می خراشیده اند و از زنانی که برای تسلیت می آمدند، استقبال می کردند.

عکس شماره 17 :

در مرگ مردان جوان یا افراد شاخص، اسب او یا اسب دیگری را سیاهپوش و آراسته کرده که آنرا کتل (kotal) می نامیده اند. آنگاه لباس ها و وسایل متوفی را به زین و برگ اسب می آویختند.

عکس شماره 18 :

در مراسم سوگواری، مردان به عنوان همدردی تکه هایی از سیاه چادر را حمایل کرده و بر شانه های خود گل می مالیدند. صاحبان عزا با احترام گل ها را از شانه میهمانان پاک می کردند. رسم مالیدن گل بر سر و شانه هنوز هم در عزاداری ها اجرا می شود.

عکس شماره 19 :

زنان لر در مرگ خویشاوندان و عزیزان، گیسوان خود را می بریدند. و گیسوی بریده شده را از اسب متوفی آویزان می کردند.

عکس شماره 20 :

نمونه ای از یک سنگ قبر که مربوط به یک مرد بوده است.

عکس شماره 21 :

نمونه ای از یک سنگ قبر ایستاده. نام متوفی شا علی ابن جعفر بوده است.

عکس شماره 22 :

کارگاه موتابی. در این کارگاه با پشم بز، نخ درست می کرده اند. نخ های تولید شده بیشتر برای بافتن سیاه چادر استفاده می شده است.

عکس شماره 23 :

داوار بافی ( سیاه چادر بافی ). سیاه چادر را با موی بز سیاه می بافند و مورد مصرف آن ساخت سیاه چادر برای عشایر کوچرو است. جنس سیاه چادر به گونه است که در زمستان و بارندگی الیاف آن بیشتر به هم می چسبد و در تابستان و نور آفتاب، الیاف از هم باز می شوند و تهویه هوا بهتر صورت می گیرد.

عکس شماره 24 :

کارگاه گلیم یا جاجیم بافی. اگر از پشم گوسفند و نوع مرغوب تر استفاده شود، این کارگاه به کارگاه فرش بافی تبدیل خواهد شد که البته دقت و ظرافت بیشتری را می طلبد.

عکس شماره 25 :

کارگاه جیلایی ( ماشته بافی ). از پارچه حاصل شده برای پیچاندن رختخواب ( رختخواب پیچ ) استفاده می شود.

عکس شماره 26 :

نمایی از موزه همراه با ماکتی از سیاه چادر.

عکس شماره 27 :

بخش موسیقی موزه. تندیسی از علیرضا حسین خانی، استاد نوازنده کمانچه.

عکس شماره 28 :

شکار کبک با دی جومه (dijoma). دی جومه پرده ای سفید رنگ است که شکارچی در پس آن پنهان می شود. روی این پارچه سفید تکه های رنگارنگی می دوزند تا توجه کبک به آنها جلب شود. این روش خصوصاً در فصل زمستان که زیستگاه کبک ها از برف پوشیده است، کاربری فراوان دارد. در سایر استان های کوهستانی کشور نظیر کردستان و کرمانشاه نیز از این روش استفاده می شده است.

عکس شماره 29 :

پختن نان ساجی. این روش از پخت نان، یکی از مرسوم ترین روش های پخت نان عشایر بوده است.

عکس شماره 30 :

آسیاب آبی.

عکس شماره 31 :

آسیاب دستی.

نویسنده و عکس ها از: دکتر مسعود شهیدی

هرگونه کپی برداری به منظور تجاری ممنوع است. کپی برداری به منظور اشاعه فرهنگ گردشگری و با اهداف غیرتجاری درصورت اجازه مدیر سایت و ذکر منبع بلامانع است.

بازدید کننده ی گرامی: در صورتی که از موزه ی خرم آباد بازدید نمودید، خواهشمند است هرگونه تغییر در مطالب مربوط به امکانات رفاهی یا سایر مواردی که به نظرتان می رسد را از طریق لینک نظرات به مدیریت سایت اطلاع دهید تا دیگران نیز از آن بهره مند گردند. با تشکر