قونیه، مزار مولانا
پایتخت معنوی ترکیه
قونیه شهری است مذهبی که در مرکز کشور ترکیه و در شمال استان آنتالیا و جنوب آنکارا واقع‌شده است. استان قونیه ازلحاظ مساحت بزرگ‌ترین استان ترکیه به شمار می‌رود. جمعیت شهر قونیه بیش از یک میلیون نفر است. در قرن 13 میلادی، قونیه پایتخت علاءالدین کیقباد پادشاه سلجوقیان روم بود و این شهر به برکت حضور پدر مولانا (سلطان‌العلماء بهاء ولد) به یکی از مراکز تدریس علوم دینی تبدیل شد. بعد از فوت پدر، مولانا به وعظ و تدریس علوم دینی در مساجد و مدارس قونیه ادامه داد. دیدار شمس تبریزی مولانا را شوریده‌حال نمود و در وصل و هجران او دیوان کبیر را سرود. پس از ناپدید شدن شمس تبریزی، بنا به درخواست حسام‌الدین چلبی، مولانا مثنوی معنوی را به نظم درآورد. مولانا که از 14 سالگی به همراه پدر در قونیه سکنی گزیده بود در 17 دسامبر 1273 میلادی مصادف با 27 جمادی‌الاول سال 672 هجری قمری در سن 59 سالگی در قونیه وفات یافت. مقبره‌ی مولانا همه‌ساله زیارتگاه عاشقان طریقت است و این شهر را همچنان زنده نگاه داشته است، به‌گونه‌ای که روزی پنج بار صدای اذان از گوشه و کنار و از مساجد متعدد، زیبا و قدیمی آن شنیده می‌شود.
مقبره‌ی مولانا که در حال حاضر به‌عنوان سمبل شهر قونیه از آن یاد می‌شود، درواقع محل سکونت پدر و خانواده‌ی مولوی به هنگام اقامت ایشان در قونیه بوده است. پدر مولانا پس از مرگ در همین خانه به خاک سپرده شد و مجالس سماع مولانا نیز در همین خانه برگزار می‌شده است. مولانا نیز پس از مرگ در همین مکان دفن شد. همچنین بهاءالدین، پسر مولانا، بعضی از اقوام و یاران و مریدان وی ازجمله صلاح‌الدین زرکوب و حسام‌الدین چلبی نیز در این مکان آرمیده‌اند. هرساله دوستداران مولانا در 17 دسامبر مصادف با سالگرد وفات مولانا که شب اُروس (Arus) نامیده می‌شود از اطراف‌واکناف ترکیه و جهان بر مرقد او حاضر می‌شوند تا شاهد مراسم ویژه‌ی بزرگداشت مولانا باشند.
مقبره‌ی مولانا دارای گنبد بزرگ سبزرنگ 16 وجهی است که مخروطی در بالای آن قرار دارد. این گنبد در سال 1397 میلادی توسط کارابان اوغلو ساخته‌شده و بر بالای آن با هنر کاشی‌کاری آیة‌الکرسی نقش بسته است. در بالای در ورودی مقبره، این بیت شعر به زبان فارسی نوشته‌شده است:
کعبة العشاق باشد این مقام هر که ناقص آمد اینجا شد تمام
زمانی که وارد این فضای روحانی می‌شوی، در صف عاشقان مولانا، قدم‌به‌قدم با نوای نی و بوی عود، آهسته‌آهسته حرکت می‌کنی و در جلوی مزار یاران و مریدان مولانا ادای احترام می‌نمایی. سپس به مقبره‌ی مولانا، پسرش بهاءالدین و پدرش سلطان‌العلماء می‌رسی. بعد افراد دیگری از خاندان و یاران وی را پشت سر می‌گذاری. در روی هر سنگ‌قبر کلاه و دستاری که در گذشته مورداستفاده قرار می‌گرفته به‌رسم یادبود و احترام قرار دارد. قبرهایی که فاقد کلاه مخصوص می‌باشند متعلق به بانوان است. پس از عبور از کنار قبرها می‌توانید از موزه بازدید کنید. در این موزه آثار به‌جامانده از گذشتگان ازجمله البسه، کلاه، تسبیح، جانماز، قرآن‌های دست‌نویس و کتب نفیس دیگر، دیوان حافظ و سایر اشیاء قدیمی به نمایش گذاشته شده‌اند. موزه را که بازدید کردید، می‌توانید از این فضای معنوی خارج شوید.
ای برادر تو همه اندیشه‌ای مابقی خود استخوان و ریشه‌ای
مسافر قونیه
تپه‌ی علاءالدین در قسمت مرکزی شهر قونیه قرار دارد که در بالای آن پارک زیبایی بناشده است و چشم‌انداز خوبی دارد. خیابانی که در روبروی تپه واقع‌شده به مقبره‌ی مولانا ختم می‌شود. در دو طرف همین خیابان مراکز متعدد برای خرید وجود دارد. پیاده‌روها وسیع و تمیز هستند.
در کوچه‌ی پشت مقبره مولانا می‌توان انواع سوغاتی‌های تزئینی از قبیل قاب عکس، مجسمه‌های کوچک، کریستال‌های چرخان با تصاویری از مولانا، مقبره یا دراویش چرخان را تهیه کرد. قیمت آن‌ها از 6 تا 20 لیر متغیر است. قیمت‌ها تقریباً ثابت است و با چانه زدن، زیاد تغییر نمی‌کند.
مردم عادی به زبان ترکی صحبت می‌کنند و انگلیسی نمی‌دانند ولی در مراکز توریستی، هتل‌ها و باجه‌های پلیس می‌توان با زبان انگلیسی ارتباط برقرار کرد. قونیه شهری است که مردمان آن به دیدن گردشگر خارجی عادت دارند و با گردشگران خیلی خوب همکاری می‌کنند. اگر از عابری نشانی بپرسید، حتی اگر زبان انگلیسی نداند، با اشاره شما را به بهترین نحو راهنمایی می‌کند. پوشش زنان آزاد است. خانم‌ها با حجاب کامل یا روسری‌های رنگی و لباس گشاد و بلند را بسیار زیاد می‌توان دید.
رفت‌وآمد و وسایل نقلیه
وسایل حمل‌ونقل عمومی در محدوده مرکزی شهر به‌راحتی مسافرین را جابجا می‌کنند. تاکسی، مینی‌بوس، اتوبوس و تراموا در اکثر محدوده‌های مرکزی شهر وجود دارد. کرایه‌ی هر نفر برای تراموا یک و نیم لیر است و تاکسی به نسبت گران‌تر است و با تاکسی‌متر محاسبه می‌شود. به‌عنوان‌مثال در محدوده‌های نزدیک و مرکزی شهر حدود 7 لیر و کرایه‌ی مناطق دورتر حدود 20 – 15 لیر می‌شود. تراموا تا ساعت 12 شب کار می‌کند و حتی در ساعات دیروقت شب نیز شما در شهر احساس ناامنی نمی‌کنید. در ساعات شلوغ عصر و غروب ، تراموای شهری مملو از جمعیت می‌شود و جای نشستن نیست. مردان و جوانان جای خود را به زنان و افراد مسن می‌دهند تا بنشینند.
در انتهای خیابانی که به مقبره‌ی مولانا می‌رسد، مغازه‌هایی با انواع خوراکی‌جات و شیرینی‌های مخصوص شبیه آب‌نبات سفیدرنگ یا انواع پارچه‌های منقوش جهت سجاده و جانماز و همچنین انواع قاب عکس جلب‌توجه می‌کند. قونیه شهری دانشگاهی است و دانشجویان زیادی از داخل و خارج کشور در آن به تحصیل مشغولند. تکدی‌گری در سطح شهر دیده نمی‌شود. زمانی که اذان ظهر گفته می‌شود سیل مردم معمولی و ترک‌زبان را می‌بینید که به مسجد رفته و نماز می‌گزارند.
غذاهای ترکی شباهت زیادی با غذاهای ایرانی دارد. برنج، به این صورت که ما درست می‌کنیم دیده نمی‌شود. ترک‌ها از بلغور جو همراه پیازداغ غذایی شبیه کته استانبولی ما می‌پزند. انواع خوراک‌ها و خورش‌ها با گوشت، سبزیجات، سیب‌زمینی، هویج و بادمجان را می‌توان در سفره‌ی آن‌ها دید. انواع سالاد، سالاد‌الویه، غذایی با نخود‌سبز، گوشت‌کوبیده و نیز انواع کوفته که بعضاً تند هستند و انواع سوپ‌های خوشمزه را درست می‌کنند. کباب‌ترکی که برای همه آشناست و نیز انواع دسر و شیرینی‌جات شبیه باقلوا، شیر برنج و شله‌زرد و پودینگ‌ها را می‌توان دید و نوش جان کرد.
سایر نقاط دیدنی شهر قونیه
مسجد علاءالدین کیقباد: که به این مسجد، مسجد چهار پادشاه نیز می‌گویند. این مسجد در نزدیکی تپه‌ی علاءالدین قرار دارد و منبر چوبی و منبت‌کاری شده‌اش بسیار زیباست و از آثار هنری دوره‌ی سلجوقیان محسوب می‌شود. این مسجد درواقع محل وعظ و خطابه‌ی پدر مولانا و بعدازآن، خود مولانا بوده است.
تربت شمس: درواقع مسجد کوچکی است که به یادبود شمس تبریزی و پس از ناپدید شدن نهایی وی ساخته‌شده است. روایتی است که در زیر مسجد چاهی قرار دارد که گمان می‌رفته شمس را به قتل رسانده و در آن چاه انداخته باشند. فضای داخلی تربت شمس نسبتاً کوچک است و دیوار و سقف گنبدی آن با آیات قرآن و نقوش زیبا تزیین‌شده است. بعضی اشعار فارسی نیز در گوشه و کنار آن دیده می‌شود.
مرام (Meram) : درواقع منطقه‌ی ییلاقی در حاشیه‌ی شهر قونیه است که محل زندگی تابستانی مولانا و مریدانش بوده و اشعار مثنوی در آنجا سروده شده است. مجالس وجد و سماع نیز در همین محل اجرا می‌شده است. خانه‌ای متوسط که نسبتاً ساده تزیین‌شده و در کنار آن مسجد کوچکی بناشده است. ایوان خانه مشرف به رودخانه و مناطق سرسبز و خوش‌منظره می‌باشد. این خانه‌ی ییلاقی به همراه باغچه سرا (مقبره‌ی کنونی) از طرف سلطان علاءالدین جهت سکونت به پدر مولانا هدیه شده است. برای رفتن به منطقه‌ی مرام باید از تاکسی استفاده کرد. در این منطقه مقبره‌ی طاووس بابا و چند تن دیگر از مریدان مولانا نیز وجود دارد.
مقبره‌ی طاووس بابا: طاووس بابا حکیم هندی بوده است که به اثرات دارویی نمک و بعضی گیاهان اعتقاد داشته و برای دیدن مولانا از هند به قونیه آمده است. طاووس بابا در قونیه ساکن شده و به جمع سالکان طریقت می‌پیوندد و در همان‌جا دار فانی را وداع می‌گوید. در کنار پنجره‌ی مقبره مقادیری نمک گذاشته‌شده است و گردشگران از آن می‌چشند.
مقبره‌ی آتش‌باز ولی: مدفن آشپز و خدمتکار وفادار مولانا است و در نزدیکی مرام قرار دارد. در مورد آتش‌باز نیز داستان‌هایی بر سر زبان‌هاست که صحت آن می‌تواند موردتردید باشد. هرچه که هست نام آتش‌باز کنایه به همین داستان‌هاست.
اگر به قونیه سفر نمودید از بازدید مراسم رقص سماع و تور سیاحتی کاپادوکیه غافل نشوید. در مورد هرکدام از موارد فوق به همین وب‌سایت مراجعه فرمایید.
* توضیحات عکس‌ها:
عکس شماره 1 :
آرامگاه مولانا، قونیه. عکس از مریم پورعبدالله
عکس شماره 2 :
گنبد 16 وجهی آرامگاه مولانا. عکس از مریم پورعبدالله
عکس شماره 3 :
صحن ورودی آرامگاه مولانا. عکس از مریم پورعبدالله
عکس شماره 4 :
مقبره‌ی یکی از مریدان مولانا در صحن آرامگاه مولانا. عکس از مریم پورعبدالله
عکس شماره 5 :
آرامگاه مولانا، قونیه. عکس از کتاب: Mevlana and Konya
عکس شماره 6 :
آرامگاه مولانا، قونیه. عکس از کتاب: Mevlana and Konya
عکس شماره 7 :
آرامگاه مولانا، قونیه. عکس از کتاب: Mevlana and Konya
عکس شماره 8 :
آرامگاه مولانا. قبر مولوی در روبرو قابل‌مشاهده است. عکس از کتاب: Mevlana and Konya
عکس شماره 9 :
مقبره‌ی مولانا. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید بر روی قبور آقایان کلاه و دستار گذاشته‌اند. عکس از کتاب: Mevlana and Konya
عکس شماره 10 :
منبر چوبی و منبت‌کاری شده در مسجد علاءالدین کیقباد. عکس از کتاب: Mevlana and Konya
عکس شماره 11 :
باقیمانده‌ی کاخ شاه ارسلان مربوط به دوره‌ی سلجوقی که با یک حفاظ سیمانی از آن در مقابل باران و فرسایش محافظت می‌شود. عکس از کتاب: Mevlana and Konya
عکس شماره 12 :
مسجد علاءالدین کیقباد که بر تپه‌ی علاءالدین واقع‌شده است. قدمت این مسجد به دوره سلجوقیان برمی‌گردد و گنبد آن در گذر زمان تخریب‌شده است. عکس از کتاب: Mevlana and Konya
عکس شماره 12 :
مسجد علاءالدین کیقباد. عکس از مریم پورعبدالله
عکس شماره 12 :
مسجد علاءالدین کیقباد. عکس از مریم پورعبدالله
نویسنده: دکتر مریم پورعبدالله
متخصص آسیب‌شناسی و آسیب‌شناسی خون
***
هرگونه کپی‌برداری به‌منظور تجاری ممنوع است. کپی‌برداری به‌منظور اشاعه فرهنگ گردشگری و با اهداف غیرتجاری در صورت اجازه مدیر سایت و ذکر منبع بلامانع است.
بازدیدکننده‌ی گرامی: درصورتی‌که به قونیه سفر نمودید، خواهشمند است هرگونه تغییر در مطالب مربوط به امکانات رفاهی یا سایر مواردی که به نظرتان می‌رسد را از طریق لینک نظرات به مدیریت سایت اطلاع دهید تا دیگران نیز از آن بهره‌مند گردند. با تشکر