همه‌چیز درباره‌ی پازل (جورچین)

قبل از شروع برای درست کردن پازل، لازم است به نکات زیر دقت شود:

چه پازلی بخریم؟

1 -  ازآنجایی‌که درست کردن پازل (خصوصاً پازل‌های بزرگ با قطعات زیاد) مستلزم صرف وقت قابل‌توجه است، بنابراین در هنگام خرید پازل به طرح و جنس آن دقت کنید.

2- ببینید پازل را برای چه کسی می‌خرید. اگر پازل را برای کودکان می‌خرید به توانایی او در این‌که بتواند پازل را به‌تنهایی یا با کمک اندکی درست کند دقت کنید. در انتخاب طرح پازل برای کودکان  دقت بفرمایید طرح یا نقاشی یا عکسی که پازل دارد را قبلاً کودک دیده و با آن ارتباط عاطفی برقرار کرده باشد. به‌عنوان‌مثال طرح کارتون‌های تلویزیونی یا سینمایی که قبلاً کودک با آن‌ها آشنایی داشته از اولویت برخوردار است.(ذکر این نکته ضروری است که کودکان دوست دارند یک کارتون را چندین بار، و حتی ده‌ها بار ببینند، یادمان باشد که این یک اتفاق طبیعی در فرآیند رشد کودک است.)

3- هرچه سن کودک کمتر باشد باید قطعات پازل بزرگ‌تر باشد. برای کودکان کوچک‌تر از سه سال به‌هیچ‌وجه پازل‌های با قطعات ریز تهیه نکنید. چراکه ممکن است قطعه پازل را در دهان بگذارد و برای او خطرات تنفسی یا بلع به وجود آید. به خاطر داشته باشید درک انتزاعی کودک به‌تدریج شکل می‌گیرد، بنابراین از کودک خود توقع نداشته باشید آنچه به نظر شما ساده می‌رسد و با یک نگاه موقعیت قرارگیری قطعه پازل را درمی‌یابید، او هم بتواند به همان سرعت راه‌حل را پیدا کند. برای کودکان زیر 7 سال پازل‌هایی که بیش از 50 قطعه دارند نخرید.

4-  پازل‌های موجود در بازار به چند دسته تقسیم می‌شوند:

الف – پازل‌های کوچک که مخصوص کودکان هستند. این نوع از پازل‌ها فاقد جعبه بوده و معمولاً در یک بسته‌بندی پلاستیکی ارائه می‌شوند. قطعات پازل روی یک قطعه مقوا قرار می‌گیرند و چندین بار می‌توان آن‌ها را چید و مجدداً ترتیب آن را به هم زد. این نوع پازل‌ها دارای قیمت کمی هستند و به همان نسبت هم فقط برای افزایش درک انتزاعی و حافظه‌ی کودک مفیدند و فاقد ارزش هنری و زیبایی هستند.

ب- پازل‌های ایرانی یا چینی با تعداد 200 تا 1000 قطعه. این نوع پازل‌ها ازلحاظ قیمت فوق‌العاده مناسب هستند اما ازنظر کیفیت چاپ عکس و نوع مقوا دارای کیفیت مطلوب نیستند. نحوه‌ی برش این پازل‌ها به‌گونه‌ای است که بسیاری از مواقع کاربر در چینش قطعات به‌اشتباه می‌افتد و براثر اشتباه ساعت‌ها وقت وی تلف می‌گردد. این نوع پازل‌ها چون مقوای نازکی دارند مدت کوتاهی پس‌ازاینکه در قاب قرار گرفتند موج یا تاب برمی‌دارند. بنابراین اگر از این نوع پازل‌ها خریداری کردید توصیه می‌شود پس از تکمیل، پازل را زیر شیشه میز قرار دهید تا با فشار وزن شیشه که به‌طور عمودی بر آن وارد می‌شود تاب برندارد. البته نوعی از پازل‌های چینی با کیفیت بهتر نیز تولید می‌شود که برای صادرات به اروپا و آمریکا اختصاص دارد و به علت اینکه قیمت بالاتری دارد، بازرگانان اشتیاقی به واردکردن آن ندارند.

ج- پازل‌های با کیفیت خوب که توسط یونیسف تولید و در برخی فروشگاه‌های کتاب عرضه می‌گردد. این پازل‌ها عمدتاً هزار قطعه‌ای هستند. قیمت این پازل‌ها با توجه به کیفیت خوبشان بسیار مناسب است. اشکال پازل‌های یونیسف در این است که تنوع زیادی ازلحاظ طرح ندارند، گستره‌ی توزیع آن بسیار محدود است و درعین‌حال برخی از طرح‌های آن متناسب با ذوق و سلیقه‌ی ایرانی نیست.

د- پازل‌های با کیفیت خوب اروپایی که عمدتاً توسط شرکت‌های آلمانی،  ایتالیایی و اسپانیایی تولید و عرضه می‌گردند. مقوای این پازل‌ها ضخیم و یکنواخت است. کیفیت چاپ عکس‌های آن بالا است. نوع برش قطعات استاندارد است و احتمال خطا در چینش قطعات به حداقل می‌رسد. جعبه‌ی محکم ، شکیل و قابل‌استفاده دارد. (در مورد نحوه استفاده از جعبه توضیح خواهم داد.) این نوع از پازل‌ها ازنظر تعداد قطعه و طرح بسیار متنوع‌تر هستند. در این نوع پازل‌ها از 28 قطعه بزرگ برای کودکان تا پازل 33000 قطعه‌ای پیدا خواهید کرد. ازنظر موضوع عکس نیز تنوع قابل‌توجهی دارند. در سال‌های اخیر پازل‌های شبرنگ، طلایی و مخمل هم به تنوع آن افزوده است.

و- پازل‌های سه‌بعدی. جنس این پازل‌ها معمولاً پلاستیکی است و کمتر از مقوا در ساخت آن استفاده می‌شود. غالباً پشت هر قطعه پازل شماره می‌زنند بنابراین درست کردن آن خیلی راحت است. آنچه امروز بیشتر در بازار ایران موجود است اشکال مختلف از کره زمین است که می‌توان پس از درست کردن، از آن به‌عنوان تزیین اتاق استفاده کرد. قیمت این نوع از پازل‌ها معمولاً گران است.

5-  درصورتی‌که می‌خواهید پازل هزار قطعه‌ای به بالا خریداری کنید، به خاطر داشته باشید که شما برای درست کردن آن وقت زیادی را صرف خواهید کرد و پس از اتمام می‌خواهید آن را در جایی نصب کنید. بنابراین به زیبایی طرحی که انتخاب می‌کنید دقت فرمایید. ضمناً برای پازل‌های با قطعات زیاد توصیه می‌شود از خرید پازل‌های ارزان‌قیمت با کیفیت پایین خودداری کنید.

6- قیمت پازل در کشورهای مختلف متفاوت است (یک مارک و مربوط به یک شرکت). تفاوت قیمت به قدرت خرید مردم در کشورهای مختلف برمی‌گردد. قیمت پازل‌های مرغوب اروپایی در ایران نسبت به کشورهای اروپایی، عربی و آمریکا بسیار ارزان‌تر است. بنابراین اگر به کشورهای خارجی رفتید، بار خود را برای خرید پازل سنگین نکنید.

7-  اگر می‌خواهید پازلی را که درست کرده‌اید به دیوار نصب کنید، باید اندازه، رنگ و طرح آن متناسب با فضایی باشد که انتخاب می‌کنید. به‌عنوان‌مثال نصب یک پازل کوچک بر روی یک دیوار بزرگ، زیبایی ایجاد نمی‌کند. برای اینکه پازل‌های کوچک (کمتر از 1000 قطعه) زیباتر به نظر برسند بهتر است در هنگام قاب کردن پازل، برای آن یک حاشیه حدود 10 سانتی‌متر یا کمی بیشتر در نظر بگیرید. رنگ حاشیه بهتر است متناسب با رنگ غالب طرح پازل و رنگ قاب انتخاب شود. درهرصورت حاشیه‌ی سفیدرنگ یا استخوانی بر روی اکثر طرح‌ها دل‌نشین می‌شود.

پازل  را چگونه درست کنیم؟

• 1-درست کردنپازل برای آرامش فکر، تقویت حافظه، افزایش قدرت خلاقیت ذهنی و نظم‌پذیری مفید است. هیچ‌گاه وقتی فوق‌العاده مشوش هستید، کارهای عقب‌افتاده زیاد دارید یا امور موظفی خانه را انجام نداده‌اید پازل را پهن نکنید.

   

• 2-برای شروع به کار علاوه بر آمادگی ذهنی، لازم است مکان مناسبی را در نظر بگیرید. بهترین مکان برای چیدن پازل روی میز است. از پهن کردن پازل بر روی زمین خودداری کنید، چراکه زیر پا قرار می‌گیرد و همچنین دولا شدن طولانی باعث بروز دردهای کمری، گردن و زانوها می‌شود.

   

• 3-توصیه می‌شود (اگر در منزل موجود است) قبل از پهن کردن قطعات پازل یک شیشه با ضخامت پنج یا شش میلی‌متر که ابعاد آن از طول و عرض پازل بزرگ‌تر باشد روی میز بگذارید و پازل را روی شیشه درست کنید. این کار دارای سه خوبی است. یکی اینکه سطح صاف و قابل تمیز کردن در اختیار شما قرار می‌دهد. دوم اینکه اگر به میز یا مکانی که پازل را چیده‌اید احتیاج داشته باشید، می‌توانید شیشه را به جای دیگر منتقل کنید و سوم اینکه پس از اتمام کار و جهت برگرداندن پازل به آن احتیاج دارید. مراقب باشید که کناره‌های شیشه نباید تیز باشد، اگر چنین است قبل از شروع کار حتماً دورتادور شیشه را با چسب نوازی بپوشانید تا دست شما یا دیگران را نبرد.

   

• 4-اگر پازل شما از 1000 قطعه بیشتر است، وجود شیشه ضروری است. اگر شیشه به اندازه‌ی پازل ندارید، با توجه به اینکه نهایتاً می‌خواهید پازل را قاب نمایید، از قاب‌سازی یا شیشه‌بری شیشه‌ای با ابعاد یک سانتی تر بزرگ‌تر از ابعاد پازل تهیه کنید و پس از اتمام کار از همان شیشه برای قاب استفاده نمایید. در این صورت ضخامت شیشه باید سه میلی‌متر یا حداکثر چهار میلی‌متر باشد.

   

• 5-قطعات پازل از نظر شکل متفاوت هستند. بسته به نوع پازل یا کارخانه‌ی سازنده‌ی آن، قطعات پازل دارای حداقل سه شکل و حداکثر هشت شکل می‌باشند. توجه داشته باشید که تمام پازل‌ها دارای قطعاتی هستند که یک طرف آنها صاف است و دارای هیچ زائده یا فرورفتگی در یک طرف نیست. این قطعات کادر یا دور پازل را تشکیل می‌دهند. چهار قطعه در هر پازل وجود دارد که دو طرف آن دارای سطح صاف است و این چهار قطعه مخصوص گوشه‌های پازل هستند. برای شروع، اولین کار باید این باشد که قطعات پازل را ازنظر شکل و تعداد زائده‌ها و فرورفتگی‌ها از هم تفکیک نمایید. همان‌طور که در شکل شماره 1 ملاحظه می‌کنید قطعات داخلی پازل می‌توانند شش فرم ظاهری داشته باشند. برخی از پازل‌ها فقط دارای قطعاتی با حالت سوم هستند ولی بسیاری دیگر، ترکیبی از حالت‌های مختلف را شامل می‌شوند. پس در مرحله اول لازم است حالت‌های مختلف را صرف‌نظر از رنگ قطعات در ظروف جداگانه تفکیک نمایید.

   

• 6-به خاطر داشته باشید اگر حتی یک قطعه از قطعات پازل گم شود، ارزش کار شما از بین می‌رود و خستگی به تن شما می‌ماند. اگر در آخر کار قطعه یا قطعاتی کم آمد! به‌احتمال نزدیک به صد در صد شما خود مقصر هستید، گناه آن را بر گردن کارخانه‌ی سازنده نیندازید. اگر علی‌الاصول آدم شلخته، بی پشتکار یا کم‌حافظه‌ای هستید، کلاً از درست کردن پازل‌های با قطعات زیاد منصرف شوید. پازل‌های بزرگ، قطعات ریزی دارند که نباید در دسترس کودکان قرار گیرد. اگر بر روی کودک خود تسلط ندارید، در خانه حرف اول و آخر را او می‌زند یا میهمان‌هایی دارید که ممکن است جهت یادگاری! یکی دو قطعه از پازل‌های شما را دست‌کاری کنند، پازل‌های با قطعات زیاد و وقت‌گیر تهیه نکنید.

   

• 7-پس‌ازآن که قطعات پازل را ازنظر شکل تفکیک کردید، لازم است هر شکل را در ظرف‌های مختلف بچینید. سعی کنید قطعات را در ردیف‌های موازی و کاملاً منظم بچینید. (به عکس‌های شماره دو تا پنج دقت فرمایید.) به گمان من جعبه‌های پازل مناسب‌ترین ظروف با چیدمان قطعات پازل هستند. بنابراین آنها را دور نیندازید تا در نوبت‌های بعدی بتوانید از آن‌ها استفاده کنید. اگر تازه‌کار هستید می‌توانید از چند سینی، جعبه شیرینی یا مشابه آن استفاده کنید. مهم این است که پس از چیدن قطعات به‌طور منظم، برای اینکه جای زیادی نگیرد و درعین‌حال در دسترس شما باشد، بتوانید جعبه‌ها را به‌صورت ضربدری روی‌هم قرار دهید. (به‌عکس شماره 6 دقت فرمایید.) هنگام جابجا کردن جعبه‌ها مراقب باشید نظم قطعات به هم نخورد، چون کار شما زیاد می‌شود و وقت بیشتری تلف می‌گردد.

   

• 8-ابتدا دورتادور پازل (که دارای قطعات یک‌طرف صاف هستند)را بچینید. در این هنگام ابعاد واقعی پازل را درک خواهید کرد. از اینجا به بعد رنگ و طرح قطعات به‌صورت توأمان ارزش پیدا می‌کنند.

   

• 9-پس‌ازاینکه دور پازل را چیدید، مجبور نیستید که الزاماً سایر قطعات را از پایین به بالا یا از بالا به پایین بچینید. در هر پازل یک سری رنگ‌های متفاوت یا بخش‌های متفاوت وجود دارند که پیدا کردن آن‌ها آسان‌تر است. یادتان باشد هر چه تنوع رنگی طرح بیشتر باشد یا علامت‌های مشخص بیشتر باشد (مثلاً ساختمان‌هایی که لبه مشخص دارند، مرز بین کوه و آسمان کاملاً مشخص است و از این قبیل) پازل‌های راحت‌تری هستند. بنابراین آنچه را که به‌راحتی و با یک نگاه گذرا می‌توانید پیداکرده و به هم بچسبانید، اول انتخاب کنید و آن را در محل تقریبی خودش قرار دهید.

   

• 10-شروع پازل معمولاً سخت است. چراکه شما باید به دنبال یک قطعه در میان تعداد بیشتری از قطعات بگردید و زمان بیشتری از شما خواهد گرفت. بنابراین هرچه از یک طیف رنگی کمتر شود، جستجو در میان قطعات باقیمانده راحت‌تر خواهد شد. اگر می‌خواهید سرعت کار بیشتر شود از میان تمام جعبه‌ها قطعات آن طیف رنگی را بردارید و روبروی خود در میز کار بچینید. (نظم شکل قطعات را در اینجا هم حفظ کنید.)

   

• 11-هنگام چیدن متوجه خواهید شد که به‌عنوان‌مثال باید دنبال قطعه‌ای بگردید که دارای دو یا سه برآمدگی مجاور هم باشد. بنابراین در جعبه‌هایی که دارای قطعات شماره چهار، پنج یا شش (عکس شماره 1) هستند دنبال آن بگردید. یا اگر دو برآمدگی مجاور هم وجود دارد باید در جعبه‌هایی که دارای قطعات شماره یک ، دو و چهار دنبال آن بگردید و به همین ترتیب اگر سه برآمدگی مجاور هم وجود دارد، باید در جعبه‌هایی که دارای قطعات یک و دو هستند دنبال آن بگردید و این نکته سرعت شما را به نحو محسوسی افزایش خواهد داد.

   

• 12-اگر قطعه‌ای را پیدا نمی‌کنید، مهم‌ترین احتمال این است که ذهن شما خسته شده و باوجودی که بارها به آن قطعه نگاه کرده‌اید، آن را ندیده‌اید! احتمال دیگر این است که آن قطعه را در جایی دیگر به‌اشتباه مصرف کرده‌اید.

   

• 13-یکی از روش‌هایی که مطمئن شوید آیا دو قطعه حتماً در کنار هم قرار می‌گیرند این است که از سمت مقوا به درز بین آن‌ها نگاه کنید. در این حالت هیچ فضای خالی نباید بین دو قطعه وجود داشته باشد.

   

• 14-اگر می‌خواهید قسمت بالای پازل را درست کنید، برای تسلط بیشتر پازل را بچرخانید تا قطعات و محلی که روی آن کار می‌کنید به شما نزدیک باشد. در پازل‌های بزرگ شکل کلی پازل کمک زیادی در حل آن نمی‌کند، مهم این است که نکاتی که در بالا ذکر شد را خوب رعایت کنید.

   

• 15-همیشه چیدن قطعاتی که ازنظر ترکیب رنگی شلوغ هستند و قطعات تیره سخت‌تر هستند. نور مصنوعی (رنگ زرد یا لامپ فلوئورسنت) ترکیب رنگ‌ها را کمی تغییر می‌دهد. انعکاس مستقیم نور لامپ روی قطعات یا شیشه هم از میزان بهره‌وری شما می‌کاهد.

   

• 16-شکل زائده‌ها و فرورفتگی‌ها در چیدن پازل بسیار کمک‌کننده است.

   

• 17-اگر می‌خواهید پازلی را که پهن کرده‌اید به نتیجه برسد با خود قرار بگذارید که هر روز باید چند قطعه از پازل را حل کنید. تعداد قطعات بستگی به توان ذهنی و وقتی که برای آن می‌گذارید دارد. (به‌عنوان‌مثال برای یک پازل هزار قطعه‌ای حداقل روزی پنجاه قطعه را در نظر بگیرید) مهم نیست که با خود چه قراری می‌گذارید، مهم این است به قراری که با خود بسته‌اید پایبند باشید. این نکته را به کودکان خود نیز بیاموزید.

   

• 18-هرچقدر تعداد قطعات پازل بیشتر باشد، وقتی‌که برای حل آن لازم است تابع تصاعد حسابی نیست بلکه تابع تصاعد هندسی است. به‌عنوان‌مثال اگر یک پازل هزار قطعه‌ای را در 24 ساعت کار حل کردید، توقع نداشته باشید یک پازل دو هزار قطعه‌ای در 48 ساعت کار حل شود بلکه زمانی به‌مراتب بیشتر صرف حل آن خواهد شد.

   

• 19-آخرین قطعه پازل یا چند تای آخر را خودتان نگذارید. این را به همسرتان، فرزندتان یا سایر عزیزانتان محول کنید. با این کار آن‌ها هم در شادی پایان موفقیت‌آمیز کاری که شما آغاز کرده‌اید، سهیم می‌شوند.

وقتی درست کردن پازل تمام شد چکار کنیم؟

• 1-پازل تمام‌شده به‌شدت آسیب‌پذیر است و با کوچک‌ترین بی‌احتیاطی به هم می‌ریزد. بنابراین لازم است به شکلی قطعات آن به‌هم‌پیوسته گردند. برای این کار شرکت‌های تولیدکننده پازل صفحه‌هایی درست کرده‌اند که می‌توان پازل را روی آن درست کرد و سپس برگرداند. این صفحات ابعاد کوچکی دارند و برای پازل‌های بزرگ مناسب نیستند. از طرف دیگر چسب‌هایی برای خرید ارائه می‌کنند که لازم است طبق دستورالعملی که دارد روی تمام سطح پازل بمالید تا پیوستگی قطعات به‌طور نسبی حفظ شود. شما می‌توانید از این روش‌ها استفاده نکنید. یک شیشه با اندازه شیشه‌ی اول را روی پازل بگذارید. هر دو شیشه را محکم به هم فشار داده و پازل را که بین دو شیشه قرار دارد برگردانید. سپس با چسب نواری پهن تمام پشت پازل را چسب نواری بزنید. سپس با وسیله‌ای، محکم روی چسب‌ها بکشید تا چسب کاملاً به مقوای پشت پازل بچسبد. اگر جنس چسب نواری که استفاده می‌کنید و نحوه چسباندنتان خوب باشد، قطعات پازل تا سال‌هااز هم جدا نخواهند شد.

   

• 2-شما می‌توانید پازلی را که درست کرده‌اید با چند سوزن ته گرد یا پونز به دیوار نصب کنید اما این روش را توصیه نمی‌کنم. توصیه می‌شود قابی که رنگ و طرح آن متناسب با طرح پازل باشد انتخاب نمایید. همان‌طور که در بالاتر نیز ذکر شد هر نقاشی یا پازلی در قاب با حاشیه زیباتر جلوه خواهد کرد. اگر قاب‌سازی هنرمندی در محل زندگی‌تان هست، می‌توانید از او بخواهید کناره‌های حاشیه را پاسپارتو کند.

   

• 3-پازل وقتی قاب می‌شود سنگین است. برای نصب آن به دیوار بهتر است دو میخ به دو ستون عمودی قاب بزنید، به میخ‌ها یک سیم وصل کرده و سیم را با یک میخ یا اگر خیلی سنگین است با دو میخ به دیوار آویزان نمایید. بعضی از قاب‌سازها به بخش فوقانی قاب ( بخش افقی بالا) بست می‌زنند. این کار باعث می‌شود به‌تدریج بخش فوقانی قاب تاب برمی‌دارد.

کلام آخر اینکه پازل یک سرگرمی فکری و ذوقی است که نهایتاً می‌تواند به منزل یا محل کار شما زیبایی ببخشد، برای شما آرامش به ارمغان آورد و بعدازاینکه کار به اتمام رسید، از موفقیت هرچند کوچک خود در زندگی شادمان گردید. چراکه شما چیزی را ساخته‌اید که از خودتان به یادگار می‌ماند. در یک‌کلام: پازل تمرینی است برای حافظه، اراده و نظم‌پذیری. اگر هیچ‌کدام از این‌ها برایتان مهم نیست، بهتر است سراغ پازل نروید.

نویسنده: دکتر مسعود شهیدی

تاریخ ثبت مقاله: تیرماه 1391

***

هرگونه کپی‌برداری به‌منظور تجاری ممنوع است. کپی‌برداری در سایر موارد صرفاً با اجازه‌ی مدیر سایت مجاز است.